Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
22de November 1879.
Fedraheiiiien·
279
Kristiania, den 21de Rovbr.
Um fri Disknssion skriv dei til oss sraa Øvre
Telemarki: »Eg lyt beda um Rom i »Fedrah.«
til nokre Ord. Daa ,,Fedrh« byrjad koma ut,
vart det sagt aat den norske Bonde: ,,Det er di
Sak, ,,Fedrh.« vil tala paa seg, og no lyt dutaka
i med, so at Bladet kann koma seg stram.« Det
vart sagt til kvar og ein, at han lant halda Bladet
og saa sleire til aa gjera det sama. Det var
Maalsakji og den srilynde Politik, som stod paa
Prograiiiet aat Bladet daa. Me vita alle, at
Maalsakji og den srilynde Politik er Bondens
Sal so fullt og seromslags, som nokot- kann vera
det, og disyr gjorde kje Vonden annat hell saag
til sitt eiget Tarv paa beste Maaten, naar han
samlad seg kringum ,,Fedrh.«
Men no hev Bladettekjet seg syre nokot annat,
som inkje hev nokot med Maalsakji og den frilynde
Politik aa gjera, nokot som attaat er so lagat, at
det gjeng kje vcel an i eit Blad som ,,Fedrh.«
aa ordkastast fritt um det, um inkje fyr annat so
syr det at Blodet er forlitet. Naar ,,Fedrh.« endaa
manar paa Bonden, at han lyt stydja si eigi Sak,
so kunde eg hava Hug til aa spyrja1 Hengdetta
ihop?— Ein skulde tru, at den norske Bonde inkje
- hadde nokot med aa stydja ,,Fedrh.««, naar han
gjer det mest til «Hovudsak, som han igrunnen
inkje hev nokot med. Daa lyt ,,Fedrh.« helst snu
seg til dei, som hev gjort denne Sakje til si Sak,
og det er slet inkje den norske Vonden· Det er
hellest so rart med denne ,,klaare Logik« og ,,Prov-
søring" som ,,Fedrh·« prisar so. Det kann vera
bra nok kanskje bland lærde Folk» det veit eg daa
ikkje; men hjaa simple Folk hev det mykje meir
Magt, som kann vinna upp med Hjartelaget, og
det er dei visst inkje godfyr, slike Tankar som t. D-
aa drepa Born og gamle Folk. (Eg er hellest
forundrad paa, kvi ,,Fedrh.« nettup syrst syner
sram detta. Der maa daa vel vera Tankari
Hellenbachs Vok, som inkje er so skræmeleg stygge,
og naar ein vil prøva gjera ein so tvilsam Tanke-
gang populær, so tenkte eg, det gjekk kje an aa
syna det styggaste fyrst»·-). Det var hellest godt,
at den Vonde synte Hestefoten syrst, avdi daa vil
eg vonast, at han kjem kje lenger med det).
Kvi leet »Fedrh·« B. Vjornson saa Rom i
Bladet? B. hadde ein Ting, han vilde segja Chr-
Bruun, det er nok so; men so sekk han med det sama
Tak til aa smuglaircn ein lang Paranthes, som berre
gjekk ut paa Fornegting av eitHovudstykkje iKristentrui.
Slike Meiningar vil »F«edrh·« hjelpa til aa bera ut"
yver Landet. Men Ordskjifte syr Aalvor, um dei
kann det, som sagt, inkje verta nokot av, avdiVla-
zt) Jan der trefte du det! sa Manne11, Bikkja beit’n i
Tresotent Pldst.
det er sorlitet.1) Eg trur no hellest det, at norske
Kristne korkje vil elder bør taka upp Ordskjiste
um slike Ting, liksom Eva gjorde med den gamle
Ormen (ho bata kje av det); men hell svara lik-
som Jesus svara den same: ,,Vik bak meg Satan««l
Der var inkje ,,Vevikaørelse« i dei Ordi;
men det var endaa det einaste Svaret, som det
kunde nytta aa gjeva.
Eg vil slutta so: Vil ,,Fdrh,«halda paa som
han hev faret til no, so maa Tingarflokkjen kjenna
seg sullt ansvarslanse, om dei slcer seg ifraashan og
samlar seg om eit annat frilyndt Blad. Detta
totte eg rigtigt nok vore hjarteleg tregaleg fyr
Maalsakji Skuld, men so kann eg. daa liva med
den Voni, at Maalsakji hev daa kje heiltupp Liv
og Daude ihop med ,,Fdrh·,, A. S·«
——— Gin annan Telemarking, Diktaren Johii Lie,
skriv um same Saki: ,,Til J. Lauvland og dei
»mange.« Eg ce on ein Lesare og Ven af ,,Fe-
draheimen« aa finn meg inkji de minste sorarga
ved de, at »Fedrh·« hev letiBjornson skrivi i sine
Spaltnr· Aa eg veit, at i Telemarki, der eg ce
best kjend, tikje Folk flest som eg, i so Maati.
Jnkji syrdi, at Folk der ak vantrn, hell hyllar Van-
trui, men fyrdi dei ae frisinna, aa hev vaant
seg meste plent av mce aa brenne hell brenne-
merkje Heksur og Trollmennar»
«Aa inkji ee dei so rædde av seg, at dei ,,a3ng-
steleg« løyner, burt Knivar, Øksar, Ljaa aa slikt,
av Rædsla syr Ravarar og Umenneskji· chem der
nokon aa vil taka paa dei, so, dersom de skjer otta
Grnnn, sete dei ’n paa Dyiini, so ’n kjæm ’kji att
so svint. ·
D’ce syrgjeleg, men sant, at her æ myki Van-
tru i Lande kons, mange, som hyllar Vantrn-
Grunnsetningar.
Kvisyr ce detti so? LE de fyrdi at den norske
Pressa hev vori so svært liberal ti aa opna sine
Spaltur fyr Vantru-Talsmennar, — leti dei komi
so fritt tillordars, aa so visa dei Ince slik fram-
ifraa Dug’e Vettrevegjen, npplyst so klaart Publi-
kum om Vantruis Vitløysa aa Usans, rivi Maska
av detti Udyri??
Gg ce so fri aa spyrja.
LE de ’ki so, at d10e mae Vantrui som mas-
Ljuging aa Vaktaling, dei ce spelegaste, solenge
dei stele seg inn i Myrkri? Drag dei sram i
Dagsljosi, lat dei koma tilordars aa greie syr
seg, aa — dei hev mist si meste Magt aa Faar-
legheit. .
D’ce sælt, tikji eg, aa seia at »Fedrh.« inkji
stend paa kristeleg Grunn lenger, bare syr dei faa
Ori av Bjornson blei upptekne.
!) Me hev no tvo Gonger forklarat Grunnen til, at me
tok det Stykket; det lyt vera nok. Bldst·
Folk flest hev kji Raa ti halle mei hell eit
Bla, aa eg ventar av Blae, at de ska upplyse
meg um dei Tankar som ae uppi aa skapar Livi i
mitFolk, hjaa kons store Menn, hjaa alle Kul-
tnrsolk Verdi rundt; gjer de ’kji de, so vekk mae
de. Ein bli i Lengdi lei av aa drive paa mce aa
stande, so sant ein tenkjer daa. Gg helle kji eit
Bla syr aa bli katekisera i min Kristendom, hell
syr -aa bli styrkt i Trui mi. «
W de kji ei klein- Attest syr Folks Tra, at
dei æ so brennande rædd alle nye Tankar, ja i de
Heile aa tenkje? Dei maa vel kjenne ved seg
dessi Prestar aa Teologar, at der ska kji so myki
ti fyr ho«·ramlar, denni Trui deires?? ,,So liti
konna gjera so vdhndtt sa Trolli, tok Kokuleii ’to Augat«
Aa ja. — «
Sill’ de hellest verkeleg vera gjengi slik mce
nokon av dei ,,m.ange«, du roer um, at dei ve
anten »Fedrh.« hell noko anna ce blivne veikei
Trui, so vi eg rettigt telja dei ti aa lesa mce An-
dagt Boli: ,,GudZ Heer og Ondskabens Heer« —
,,til sin Tro’s Styrkelse og Befordring«. De kan
dei trygt gjera, fyr Boki ce vegji paa denhaarfine
teologiske Vigti, aa in kj i sunni fyr lett. Aa Presten
Th. A. Dop»» Kristiania, hev vigsla ho som »vcek-
kende og opbyggelig«
Friskt Mot! Jngjen tarv sæla fyr Trui, sysst
ein hev so lysande Eksempel paa Trut —- Prestarnes
Trn ce sulla ,,uransagelig", i Oris dubbelte Mei-
ningz lat Vaiitrui koma dert daa seer ho paa
Flabben. —
Dessi Ori totte eg, eg laut seia —— daa eg
onveit»mange«,—men de ce mange, som inkji
tikje at ,,Fedrh.« hev svigta sitt Prograin, inkji
vil at ’n sill’ skjiste Styre, inkji trur at d’ce Nett
aa skjelle ,·,Fedrh." fyr aa vera ein Vantru-Apostel!««
— Fraii Thro nd e la g skriv ein annan Jnn-
sendar um det same: ,,Brunn segjer, at det norske
Folket foer ikkje anda fritt, syrr det seer open For-
handling inn Fristyret og nm Trni. Med Avsyn
paa det siste (um Trui) meiner eg det same.
Skal ein Fritenkjar vera heilt ut sann, so trur eg
han lyt arbeida paa aa gjera Kristendomen til
inkjes. For naar han trur, at det er berre ei
Lygn, det som dei Kristne lærer um Kristus, at
han var Guds Son, so maa dei vilja, at Folk
skal koma ut av denne galne Ovtriii; og daa bar
dei hava Mod til aa koma fram med Tankarne
sine, endaa uin Folk skulde verta so rcedde dei, at
dei kom til aa lida under det. Men paa den
andre Sida trur eg ikkje, dei Kristne bør vera so
rædde. Kor laak ein Fritenkjar kann vera i Trin,
han er daa eit Menneske, og han kann hava stor
Dugleik i andre Ting, som vedkjein det aandelege.
Og kor laak han enn er, so trur eg daa, at, der-
som han er ærleg, so er han betre enn ein Namn-
—- —
himmelsk, frelsande Tanke: du kunde snyta den
Vonde paa den Handelen —! du kunde gjeva deg
sthlv istaden, du kunde finna paa Knip . . . Aa
vera uærleg mot Djevelen kann ikkje vera Synd . . .
væl hev han i denne Saki voret ærleg mot deg;
men so stor ein Skarv som han er hellest —t Du
kunde prgva paa aa narra den Vandet — —
Det vart henne i same Stundi til ei Livssak.
Kunde ho srelsa sin stakkars Gut ut av den Bon-
des Klo, so hadde ho endaa gjort eit Verk, som
var Livet verdtlf— Um ho so skulde fortapastpaa
d"etsjølv, — Herre Gud! i sjolve Helheimen maatte
ho kunna kjenna seg seel av aa minnast, at ho
hadde frelst sitt eiget Barn ——!
Ho glaymde i desse Tider, at Barnet var
hans. Ho glaymde aa hata; ho hadde nok med
sieigiNaud Sviken Elsk, brotne Voner——Smaa-
« ting! no galdtdet meir. Det galdt det siste, det siste
og det fyrste, ——ikkje Livet, men Sjæli, ikkje Hus og
Heim, men seg lltilvl
Ho gjekk umbord i eit Skip fyr aa reisa
,,heim.« Og det er visst: hadde dragande Lengt
og skjelvande Uro kunnat fyllt eitSegl, — so hadde
ho snart voret sramme. Men braadt so fort gjekk
det ikkje.
vind. Gvnhild tok tilstutt den sæle Tanken at det
var den Bonde, som vilde hindra henne i aa koma
tidsnok fram· —-
— No var ho sramme, men Guten, som ho leng-
tad etter so snart, og som ho vildesrelsa,—Guten
kom- ikkjel Den eine Tankan vaknad i hennefælare
enn den andre. — Hadde den Vonde fenget Rett
til aa taka Sitt, syre Tidi, fyrdi ho tenkte paa
Svik? — — Moer Judith satog glyrde paa henne
med sine graae Augo og undradst paa, at ho tok
det so urolegtz Gunhild maatte tvinga seg sterkt
fyr aa kunna synast — so roleg.
6.
Til Byen var i den Tid komen ein ung Prest,
som Folk hadde svær Tiltru til. Han heitte Hr.
Olaus, var ein bleik, mager Mann med tunntraudt
Skjegg og trong, sterkbyggd Panne. Dei sagde,
at han var strengare i mangt enn dei eldre Prest-
arne, og fælt klok. Han hadde voret Kapellan iei
Landsbygd, og der hadde han vist, at han var likso
vælheime i Svarteboki som i Bibelen. Det hadde
spokt sterkt i Prestegarden—det var ei lang Soga
Dei hadde skralVind, og stundom Mod-
trudde, at... atdet gjekk an aa
um det: Banking paa Dører og Vingaugo Klokka
12, Ramling og Uleven i Tropper og Gangar —;
men han hadde med ein einaste Gong senget det
stillt. Han hadde ,,leset« heile Fanteskapen ned i
Jordi paa mindre enn ein halv Time. Det gjekk
snart Ord um honom i Byen, og Folk saag paa
honom med ein Age, svm var sterkt fyllt med
Rædsla.
Gunhild hayrde fo lengje sortelja um denne
Maanen, at ho ein Dag kom paa, at ho visst
gjorde rett i aa tala med honom. Og ho gjekk der
upp. Hr. Olaus tok imot henne med stort Aalvor;
det saag ut til, at han visste um henne. ,,Du hev
visst Synder paa deg, du?« sagde han-
Ho var ikkje van med. slik Tiltale og vart
tryllt ved det; endeleg svarad ho, at Synderne sine
vilde ho helst gjøymatilSkriftestolen; men detvar
ein annan Ting, ho gjerna vilde spyrja Presten
um, dersom ho fekk Lov. Og det var, um Presten
.. . ja . . . Presten
laut orsaka, um ho spurde nokot beintfram, og un-
derlegt . .. men, altfo, aa narra.-. . den Vonde —?
Um det var rett, og um det leet seg gjera ———?
,,Det er ikkje fyr meg sjølv, eg spyrr,« lagde ho
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
