Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen.
Pris fyr Fjordungaaret Kr. 1.10
med Porto og alt.
Betaling fyreaat.
’
— — > D—
Bladstyret i
Kristiania.
Fit Blad aat det norske Folket.
Lysingar kostar 10 Øre Petitlina,
og daa etter Maaten fyr større Bokstavar.
Fredriksstad.
| 5. Aarg.
Fikspedisjonen i
Fraa Amerika.
(Brev til ”Fedraheimen”.)
Eg foor heimanfraa, etter at eg
var ”framsloppen.” Daa hadde eg lært
Katekisma og dei Ting, og eg er takk-
sam for det gode, eg fekk læra. Men
Sanningi er. at den Gongen var eg
glad berre fordi eg var ”framsloppen”
og dermed var ”fri” for aa læra meir;
og daa eg hadde fenget so liten prak-
tisk Kunnskap. gløymde eg snart det
vesle eg kunde. Daa eg kom til Ame-
rika, maatte eg læra uppatt alt. Og
endaa var eg glad for, at eg var ko-
men til eit Land, der eg kunde faa
læra det upp att. Eg fekk no bellest
læra mykje meir enn eg fyrr hadde
visst. For Skulen her er nokot annat
enn ”Pontoppidansskulen” heime.
Eg vart upplærd heime til aa
snakka norsk. — Men samstundes laut
eg læra og lesa Dansken paa Skulen,
der kvar vitug Mann maa tilstaa at
Morsmaalet fyrst skulde lærast, sidan
andre Maal. Dad eg kom hit, hadde
eg Vit nok til ax søkja meg Plass hjaa
Amerikanarar. Der fekk eg høyra. at
dei las og skreiv same Maalet som dei
snakkad. Same Maalet som dei bru-
kad kvar Dag. same Maalet, som
Moeri talad til Barnet i, og som Ar-
beidsfolk og kven som helst brukad til
Form for sine Kvardagstankar, — det
same Maalet fekk eg høyra dei brukad;
naar dei las Bordbøni, naar dei las i
Bibelen til Kveldsbøni; ja det same
Maalet fekk eg høyra fraa Preikesto-
len. — Det var og
heime.
Dei spurde meg ikkje um Preste-
Attest her. — som og væl var, for eg
hadde ingen: dei spurde meg ikkje,
kva Kyrkja eg høyrde til; bar eg meg
berre folkelegt aat, so var det heile
Kravet. Eg kjende meg so fri, daa
eg var komen her. Men likevæl ikkje
vill elder vyrdlaus. Folk bar seg 30
fritt ber. Dei var mest altid lettlyndte.
hugfriske, strævsame. Dei foor fram
som Folk, som kjende seg sjølve and-
svarlege for Aatferdisi. Like til kvar
nokot annat enn
Ungguten, so hadde han dette støde
og vaksne ved seg: gjorde det han
totte han kunde torsvara utan fyrst
aa spyrja etter, kva Per og Paal
vilde segja, Han var sjølv Domaren
yver sine eigne Gjerningan. Dei var
slik upplærde heimanfrag;- dei hadde
lært aa føra seg folkelegt. Difor
turvte dei ikkje spyrja. Kvar saag ut
til aa kjenna sitt eiget Verd, og hadde
daa og den same Vyrdnaden for andre,
men ”kraup” for ingen. Alt dette var
nytt for meg. og forunderleg frigje-
rande. Eg saag ingen Standsskilnad
av det Slaget eg var van med. Dei
sagde ”Mister” til Arbeidsmannen so
væl som til Presten og Herremannen.
Eg fekk ei Kjenning av, at her var
det nok ikkje Kufta, som gjorde Man-
nen. Alt dette likad eg fælande godt.
Fg totte det var rett, at Mannen, Guds
fremste Verk, skulde ærast og vyrd-
ast. Det saag plent ut som dei fyrst
og fremst tenkte paa Mannens udøy-
delege Sjæl og mindre paa det, som
var utvortes og tillfelligt. Eg fann
meg væl til Rettes med mine nye
Kjenningar. ’
Eg undrast storleg fyrste Gongen
det hende, at em Prest skulde bry seg
so mykje um ein liten stakkars Utlen-
ding. at han vilde beda meg gaa med
seg aat Kyrkja. Men dette er aalment
her. Prestarne er ikkje ”Finfantar”
og ”Storkarar;" dei synest meg aa
likjast meir paa Apostlarne enn Pre-
starne der heime. Dei talw med
Varme og Vit, og Kristendomen er
likso sterk, likso bjart og blenkjande,
og likso sælerik som han kann vera
heime hjaa deg. Ja eg vil segja so
mykje, at han hev større Magt her
enn der burte. Og det endaa at
me her hev den ”ukristelege” Repu-
blikken!!
No hey eg
Aar. Men eg kann enno ikkje skyna,
kva det er som skulde vera so mykje
betre i eit Kongedøme enn 1 ein Re-
publikk. Tvertimot; den frie Repu-
blikken synest paa alle Kantar aa
hava Fyremuner. Ikkje eingong dei
store Val-Kamparne kann eg skyua
kann vera so faarlege som sumt Folk
trur der heime.
— Dette var mine Røynslur. Dei
hev væl i seg sjølv ikkje so stort aa
segja. Men legg ein mangeslike Røyns-
lur ihop — og det er mange, som hev
røynt det same som eg —.so vert det
nokot av det!
I Haust vann ”Republikanararne”
her med so stort Fleibtal, at ”Demo-
kratarne” ikkje skal kunna segja, at
”Garfield søv i Hancocks Seng,” liksom
dei sagde um Hayes, at han hev sovet
4 Aar i Tildens.
Naar Republikanararne er ute paa
sine ”electionerings”-Turax, brukar dei
mest altid Borgarkriger* til Grunn mot
Demokratarne. Dei segjer, at skulde
dei, som eingong prøvde aa sprengja
Sambandsriket, faa Magti so vilde dei
stella det so, at Nordstatarne laut
hjelpa til med aa betala dei Laani,
voret her 1 ikkje so faa.
sem vart brukte til Krig mot dei sjølve,
— dei Laani, som var Skuld i, at so
mange av Nord-Mennerne vart drepne,
at so mange Mødrar laut sitja aaleine
beime og lida Naud, at so mange gjæve
Gutar maatte svelta i Fangeholi hjaa
Upprøraranne. Mang ein gloande
Tale hev eg høyrt um dette. Stun-
dom hev eg høyrt tvo, ein Republika-
når og ein Demokrat. som hev talat
imot kvarandre, og daa kann du tru
der var Liv. Aldri skal eg gløyma
ein Gong i Grinnel. Ein Demokrat
kom øsande med store Ord og baud
seg til aa tala mot kven som vilde.
Og ein god Talar var han; det maa
ein segja. Men han fann sin Oyer-
mann. Det var ein Kveld. Folk møtte
i Hopetal, og Musikken opnad Møtet
med ein livande Mars. Me høyrde
lengje paa Demokraten som ender og
daa fekk Folket til aa hua og ropa
Hurra. Men endeleg kom Tidi, daa
vaar Mann, Republikanaren, skulde
upp: Og eg maa beint ut segja, at
eg forstod ikkje at lan hadde Mod til
aa vaaga seg upp etter slik ein Tale
og midt under alle desse Glederop fraa
Motstandararne. Men han kom. Ro-
leg og stød steig han ut paa Platformi.
”Mine Medborgarar,* sagde han med
klaar, høg Røyst, me hev no høyrt
paa Greenback-Løva . . * Aldri hev
eg høyrt slik Huing og Roping. som
no kom. Du maatte rivast med, det
nyttad ikkje Motstand. Talaren hadde
nok just funnet rette Tonen, So fekk
han segja eit Par Ord til: .,Tale-
Nemndi saag og forstod, at denne
Løva laut hava eit Offer, og Nemndi
vedtok, at eg skulde vera dette Offeret.”
Stormande Samtykke! Mannen saag
ikkje just ut som nokot ”Offerlam.*
For min Part fann eg, at Offeret vann
paa Løva, og det var nok hans eigi
Meining og.
Det er Storm og Strid, so lengje
Vali stend paa, men strakst dei er
yver, so er her Fred og alle bøygjer
seg loyalt for det, som Fleirtalet hev
avgjort. Dei, som hev tapt, slær seg
til Ro med, at dei skal ardeida seg
uppatt til næste Val, og vert ikkje
grettne: ’,,Upp og ned er Livsens
Log.”
— Skulde Noreg eingong verta
tepublikk, so trur eg, at — verre
Ting hev hendt fyrr. Dersom nokon
enno trur, at Republikken er meir
ukristeleg enn Kongedømet, so kjem
det berre av, at han ikkje bev leset
nok i Bibelen. Kristendomen er komen
til Verdi for aa hjelpa og reisa upp
til Fridom og Mannsverd Fatike og
det er det merkelegaste.
ANTA SN DIN
Syndarar. Kva gjer Kongedømet?
Det tenkjer nok mest paa aa hjelpa
seg sjølv upp det, — styrkjer seg sjølv
med den Magti, som det tek fras
Folket. —
Med ei varm Helsing til ,Fedra-
heimen* og Pedraheimen skriv
eg meg S. G.
Maalsaki og den politiske Stelling.
Det er ikkje hyggelegt aa høyre
no um Dagen mange av dei, som neit-
upp skulde verja um Norigs Sjølv-
stende og Ære, snakke reint nt som
Landssvikarar og segja seg viljuge til
aa gjeva Fedralandet sitt upp. Vilde
dei endaa selja Landet sitt, kunne
ein endaa skyna det, um dei so ikkje
fekk meir enn 30 Sylvpengar fyr det.
Men dei vil gjeva det burt fyr inkje,
Det nyttar
ikkje aa skjenne paa slike Folk; dei
er paa si Vis. gode Folk, mange av
dei i det minste. Detta er ei Sykjei
det øvste Samfundslaget, som det fyrst
og fremst gjeld um aa forstaa.
Ein tarv ikkje gaa langt etter
Grunnar. Den sterkaste Grunnen er
den, at dei høgste av Embætsmenner-
ne og Byfolket er eit Innflytjarfolk,
som ikkje hev nokot Fedraland og di-
for er likesæle, kor dei søkjer Vin-
ningi. I 1814 og frametter hadde det
gjenget so, um ikkje Nordmennerne
hadde sett seg imot det, at Sven-
skarne hadde fenget dei beste Embætte
og den meste Vinningi av dei norske
Næringsvegarne, so Norig skulde verte
liksom ein ”Ladegaard”. Daa stod
Embætsmenner og Byfolk paa same
Sida som Bønderne, og alle var samse
um aa verja Sjølvstendet. No hev
Embætsætterne ikkje Sverike aa ottast
fyr lenger; no kjem Faaren fraa dei
norske Bønderne, det er dei, som no
kjem med Krav paa aa vera Herrar
i sitt eiget Hus. No syner det seg,
at Bønderne veit. at dei etter Grunn-
logi hev tvo Tridjepartar av Magti, og
at dei vil bruke ho og. Norske Ætter
trengjer seg meir og meir fram, og
dei: framande hey mindre og mindre
Magt til aa staa imot, og sume av dei
er utlivde og kann ikkje halde seg
uppe, imot dei nye friske, utan dei
fær Hjelp. Difyr klengjer dei seg so
tett upp til Kongemagti og Sverike,
for dei veit, at Republikken og Fol-
kestyret hev ikkje Bruk fyr slike Ben-
kjeprydur. Det er det same, som
hender no, som daa Sverre og Birke-
beinarne rudde upp i dei gamle Rin-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
