Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Maate.
Fodraheimen.
2
Sde Januar 1881.
at ein av Læraranne heldt Fyredrag,
var det plent som eg fekk eit anna
Liv, totte eg. Det riv ein laus fraa
alt anna; ein tykkjest sjaa inni eit
Liv som er so reint og klaart; ja ein
tykkjest faa eit betre Syn paa Live i
det heile. Aandi fær liksom utvikle
seg meir, baade i kristeleg og folkeleg
For det er Menn som ofrar
seg reint for Skulen; dei vil faa upp-
lyse Bondegutar og Bondegjentur og
læra dei upp til kristelege og folkelege
Menneskje, til Bate for dei sjave, og
so um dei kunde gjera noko godt for
andre au. Eg tele Dykk til aa reise
paa Vonheims Folkehøgskule; for den
er eg kjende med, den mein" eg er
ein go Skule; det er so Gama, at de
kann aldri tru det, fyrr de reiser og
fær prøva; og so er det no noko, som
de kann tenkje Dykk au: aa vera
«der i det vene Gausdal, allvist i dei
%
ljose lange Sumardaganne, og faa høyre
det eine gille Fyredragje etter det andre,
faa høyre fortalt Verdenshistori og No-
rigssoga med slikt Liv, at det er lik-
som du saag Konganne og Kjempuune
for deg. OQnaleg er det aa høyre, naar
Brun forklaarar; han hev so inderleg
ein Maate. Gilde Maalmenner var dei
au; ja me vart plent so stolte av Maale
vaart, naar me høyrde det vart halde
so gjævt. Fin Dag skreiv me paa
Norsk og ein Dag paa Dansk; em
kunde stile anten ein vilde paa det
eine hell det andre. Eg maa daa ikkje
gløyme, at ein fær lære Haandar-
beide au. Og det var godt med det,
ein lærer ikkje, at ein skal fara etter
Stasen og Storleiken; dei brukar det
berre simpelt baade i Mat og Klæe.
Aa ja det er so mangt godt ein fær
baade høyre og sjaa.
Paa Sætrar var me au og saag;
der kann eg segja var koseleg, plent
som heime paa Garanne, med kvitskura
Golv og Sengjer med baade Laken og
Fell. Ja, det er Smaating til Garar
heime mot paa Austlande. Eg totte
Garanne her kunde gjerne vera Hus-
mannsplassar under slike store Herre-
garar, som der var i Gausdal. So
fælte eg, at eg kom til tykkje heime
var tuskeleg; men eg hev aldri tott
Heimen hev vor! venare enn no, eg
tykkjest sjaa all Ting med andre Åugo
enn fyrr. So sia var eg paa Fjell-
slaatt og raka, til eg fekk Blemur i
Hendanne; Skinne hadde vorte for
tunnt; men det var so gildt, daa fekk
eg huve av full Hals, og eg totte plent
at Ljoe svara betre enn fyrr.
Ja det var gildt heimatte, men paa
Skulen var endaa gildare: den Tidi
vil eg live uppatt i Minne.
Aa so den vene Graanskogjen der
paa Vonheim! Der kann du tru er
Moro; der sat me song mange Gaan-
gjer. og det var vist mang ein Fugl.
som sat og lydde paa det. Eg er gla
for eg reiste paa Skulen.
Snille dykk Gjentur! kor de bur, i
Fjellholur hell paa Flatlande, gjere so
vel mot sjølve dykk og reis paa Fol-
kehøgskulen. De tregar inkje!
Ei Gjente.
Maalblad.
Vonlaus*).
Her Stein, meg ligg i Vegen, aa Skodd fyr
Auga driv;
-— Farvel kvort Glæde-Minni! — di meg i
Hugen riv.
— Aa alli, alli mei —
Eg tikje Vinden yler ti meg fraa ville Hei.
Kvi lær du Blom mot Soli? Du stend i Grus
og Stein:
Farvel! Snart Snjor aa Kule deg gjev” ti
Douen Mein.
— Aa alli, alli mei
Eg ska i Verde skoda mi Jente snaal aa grei.
Kvi syng du Fugi, aa byggjer paa gamle
; Grunnar gla?
Farvel! Snart kjæme Hausten aa jagar deg
avsta.
— Aa alli, alli mei
Eg ska i Bygdi færast den kjende Vega-Lei.
Sjaa Ørni svive yve, aa krøker kvasse Klo.
Farvel! fyr meg du mette deg gjønni maa
mæ Blo.
— Aa alli, alli mei
Eg kliv i Storli-Fjelli aa røvar dine Rei.
Der burt fraa Støylen høyre eg Dans aa
Fele-Laat,
finne at bakom alt æ
Graat,
Farvel! du tisnok
— Eg alli, alli mei
Mæ kaate Ungdom samlast ti Dans paa
Storli-Skei.
Burt alli Glæde-Minni, di gjer meg bare
Mein,
ømmast fyr kvor den
minste Stein.
— Aa alli, alli mei
De syuge meg fyr Øyra mi heile Livsens-Lei.
Som saare Foten
Kristiania, den 7de Januar.
Me helsar vaare Lesarar og ynskjer
dei godt Aar. ”Fedraheimen” er glad
for, at han i Dag kann taka paa med
5te Aargangen sin, og det var mest
utenkjeligt og, so mykje som han hev
havt aa slaast med. Me vonar, at
Lesararne og er glade for dette. Det
minste Maalmennerne kann gjera for
Sak1 si er daa væl det aa halda uppe
eit lite billegt Folkeblad som dette.
Dei skulde gjera meir. Var dei
ivrige nok til aa halda og spreida
dette Bladet, so kunde dei vera støde
paa, at ber snart kom fleire, Det er
mange Maalmenn, som er misnøgde
med ”Fedraheimen”, fordi dei synest
han er for ”radikal”. Var her so
mykje Liv i Maalmannstlokken, at Ein
kunde vaaga det, so gav desse mis-
nøgde snart ut eit meir ”moderat”
So vart alle nøgde, og
Maalsaki hadde gjort eit stort Stig
fram. Men — kven vaagar seg i Veg
med eit nytt Blad, so lengje Ein ikkje
eingong er stød paa, om det gamle
kan greida seg?
”Fedraheimen” greider seg. Men
han maa greida seg flust; daa fyrst
kann Fin venta, at fleire vaagar seg
i Veg.
Skulde det vera for mykje aa vona
at Maalmennerne kunde vinna so langt
i Aar? — Me veit ikkje.
Sjølv kann me ikkje gjera so mykje
for dette, som me gjerna vilde, daa
Bladstyraren slit seg upp paa andre
Ting for aa liva, og faae hjelper til.
Men Bladet skal daa væl altid verta
lesande, og kanskje jamgodt med dei
fleste andre Smaabladi. Og daa skulde
Ein vera nøgd.
— Lat oss sjaa, kor langt me kann
*) Or ”Staali Storli," ei ny Forteljing av John Lie.
vinna! Og um det gjeng seint, so lat
det daa ikkje vera vaar eigen Dauv-
skap, som hev Skuldi!
— Dei, som vil hjelpa oss med aa
skriva, skal hava stor Takk. Men
dei maa hugsa, at Bladet er litet.
Vil dei skriva, maa dei hava nokot
aa skriva um, og skriva det stutt.
Smaae stutte Stubbar um Ting, som
Folk bryr seg um — og so ikkje paa
Rim – det er best. Forteljingar er
kjærkomne; men dei maa vera gode,
og det er verdt aa hugsa, at det er
likso vandt aa skriva ei god Fortel-
jing — krev likso mykje Utvikling —
som aa skriva ei god Avhandling.
Og væl so det. Dei, som etter dette
ikkje synest at dei kann skriva nokon
Ting, endaa dei gjerna vilde, — dei
skal setja seg til aa lesa. Bruka
kvar: Kveld og kvar Fristund til aa
setja seg aalvorlegt inni ei elder fleire
Kunnskapsgreiner. Det vil krevja Tid.
Mange Aar kanskje. Men hev Ein
pløgt godt og saatt godt, — so fyrst
kann Ein venta aa hausta. Paa udyrkt
Grunn veks det likso lite Tankar som
det veks Korn, og det som veks, vert
villt og laust, — ”Lettkorn,” som Ein
segjer. Dette finn me, at me hør
minna um. Den Røynsla, me hev gjort
i vaar stutte Bladstyrartid. gjeng ut
paa, at Ungdomen utyver Landet vaart
i altfor stort Maal vantar Kunn-
skap.
Det hev voret Menn fyrr her i
Landet, som hev vist oss, ”hvad Bon-
dens Bund kan bære, skjønt sjelden
der blev saad.” No vert det "saatt”
ikkje so lite; her er Skular snart sagt
paa kvar Haug; — no maa det vera
endaa lettare for den, som vil, aa ar-
beida seg fram 1 Kunnskap, endaa um
han ikkje kann koma paa Umiversite-
tet.
kann det som tarvst, fordi du er ferdig
med eit ”Skulekursus!” Og innbill deg
aldri, at du vinn Kunnskap for godt
Kjøp, utan baade langt og surt Stræv!
Det nyttar ikkje med ”Begeistring” her.
”Begeistring” er god og naudsynleg for
seg; men du maa ikkje slaa deg til
Ro med den, dersom du vil vinna Da-
ning og Åandsindhold.
— Dette er Tankar, som me lengje
hev tenkt paa aa segja. Lat dei altso
koma her som ei Nyaarspreike! Og
dermed fram! + Vegjerne er lange og
tunge baade paa den eine Leidi og
paa den andre; men me er daa unge
Folk, og me fær godt Ferdaiag. Lat
Oss prøva aa naa ei Mil Veg det nye
Aaret ! Bladstyret.
Holbergsmonumentet i Bergen, Av dei
12 insende Utkast til ei Holbergsstøtte
var det berre tvo, som var fullgode;
det var Nordmannen Skeibroks og
Svensken Børjesons.
Skeibroks er eit klaart, fint og hi-
storisk sannt Verk, som viser os Lud-
vig Holberg i hans beste, kraftige
Tid, og viser oss honom, som han
etter alle historiske Domar var: den
klaare, forstandige, hovsame Tenkjaren
den frie, ljose Forskar-Aand, den
moralske Reformatoren og den fine
satiriske Komedieskrivaren, som skreiv
Komediar for aa "forbedre Sæden og
reformere Sproget.” Børjesons Holberg
Innbill deg berre aldri, at du|»
derimot er, etter det einn kann forstaa
av Bladkritikken, snarast ein lystig og
uvyrden gamall Spottediktar elder
Ironiker, godt og aandfullt gjord, men
ikkje Holberg, — ikkje eingong i And-
lit og Klædning.
Nemndi hev likevæl ikkje kunnat
semjast um aa velja millom dei tvo
Utkasti som dei no er.. Ho hev av-
gjort det so, at Skeibrok og Børjesson
skal gjera Arbeidet uppatt i større
Maal og meu utført og daa skal Do-
men yver dei falla.
Det er ikkje so godt aa døma um
dette for den, som ikkje hev set Ut-
kasti. Men so mykje vil me segja, at
det skulde vera norskt dette: aa
hava eit fullsodt og fint Arbeid av
ein norsk Kunstmann, og so gjeva
Arbeidet burt til ein Svenske. Dei
norske Kunstmenn hev no so altfor
mykje aa gjera maatru, og vert so
reint for rike. Derimot bør Nordmen-
nerne hjelpa den svenske Kunsten;
for den er so mykje armare. —
— Og dessutan vil me segja det:
av alle dei tri nordiske Folk er det
Svenskarne, som minst kjenner, minst
forstend og minst kann forstaa ein
Mann som Ludvig Holberg.
Atene-Stytta dæ store vene Bilæte,
til Feidias, som stod paa Akropolis-
Borgi i Aten i gamle Dagar, skal no
vera attfunni.
Bibelen paa norsk. Me kann gleda
Lesararne vaare mæ den Tidendi, at
dæ no er Von om, at me snart fær
noko av Bibelen paa norsk. Belsheim,
som fyrr hev vore Prest, men no driv
paa mæ Bibelstudering i Kristiania,
skal vera Omsetjaren, og Prof. Dr. E.
Blix skal sjaa Omskrivti igjenom, fyrr
ho vert trykt. Dæ er Meiiingi aa
søkja til Storthinge om aa faa nokor
Hjelp til Arbeidet og Trykkingi.
Pr si ngar.
Fedraheimen IS$SI.
Vikebladet ,,Fedraheimen* vil fraa Nyt-
aar av verta trykt paa betre Papir. Det vil
verta 4 — berre noko lite smalare – Spaltor
paa Sida istadenfor fyrr 3, so det i det heile vil
verta kringom Tiendeparten meir Innehald i
Bladet en tyrr. Fedraheimen kjem ut i
Fredriksstad (men vert styrt fraa Kristia-
nia), og arbeider for Norskdom, Fridom og
Upplysning. Dessutan inneheld det Fortel-
jingar, Nytt, Rispur 0. d. Det kostar Kr.
2.20 for Halvaaret med Porto og alt. Hin
kann tinga det paa alle Posthus. Elder
Ein kann senda Brev beint til Fredriksstad,
og «daa med Utskrift: ,, Til Posthuset i Fred-
riksstad. Avissak vedk. Fedraheimen*. Pen-
gar maa fylgja. I Fredriksstad kann Bla-
det tingast i Expeditionen, Nikolai Olsens
Trykkeri.
Paa mit Forlag er udkommet og faaes
i alle Boglader:
kongedømme og Republik
eller
Trykkefriheden i. Norge anno 1880
af
Overretssagfører N. I. Sørensen.
Forfatteren fremdrager en overordentlig
Mængde historiske Kjendsgjerninger, der
beviser Kongers og Fyrsters utrolige Skjæn-
digheder gjennem Tiderne. Bogen, der er
smukt udstyret, udgjør 195 Sider og Prisen
kun I Er. 50 Øre, hvilket er meget billigere
end almindelig Boghandlerpris. Den sendes
strax til ethvert Poststed i Landet: naar 1
Kr. 50 Øre samt 15 Øre i Porto sendes under-
tegnede. M. Askeland,
Møllergaden 18, Kristiania.
Fredriksstad.
Nikolai Olsens Boktrykkeri.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
