Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
72
Fedraheimen.
7de Mai 1881.
nerne vaare kunde finna, at det no var
paa Tidi til aa taka seg paa Tak og faa
ut eit skikkelegt Verk um Ny-Norigs
Soga?
Dei hev tekje det svært maklegt til
dessa. Dei stend i stor Skuld til Norig
i denne Saki, og no, daa dei altso hev
latet ein Partimann, som Yngvar Niel-
sen koma fyrst med eit slikt Verk,
vert denne Skuldi ein Gong tilso tung
aa bera.
Det, som er det merkjelegaste av
alt er, at Ynevar Nielsen fær Norigs-
soga si ut paa Forlag av "Selskapet for
Folkeoplysningens Fremme”. Dette Sel-
skapet vert nok meir og meir som ei
halv Novemberforening mo, endaa det
sist av alt skulde hava nokot med Poli-
tikk aa gjera. Dei som skriv i det
Laget, det er just slike Karar som Ynp-
var Nielsen, Ludvig Ludvigsen Daa og
sovorne. Men difor vert daa og Laget
studt uppe av alle dei, som likar Mor-
genbladspolitikk; Prestarne passar t, D.
væl paa aa faa ”Folkevennen med Til-
leggshefte” inn i ”Almuebiblioteki”. Det
skulde dei gode Heradsstyri, som eig
Boksamlingarne, bava eit Auga med!
For «det er nok ikkje lenger visst, at
det er Presten, som er best til aa finna
ut dei ”gode Folkebøkerne”.
ykikspeningen og Administrationen*.
Der skal no ingjen lenger undrast paa
al den Extraskrivingi, som øyder burt
so mykje Pening i Departementi. Hel-
der ikkje paa, at Regjeringi hev so flust
av slike Skrivarpostar nat Folk som
gjeng Gregersens Vegjer. For no for-
telst det, at der er Departement, som
hev kastat Kopipressurne, som brukast
paa alle andre Kontor, og læt alt
Avskrivararbeidet utførast med
Handskrivning.
»Vi skulde dog mene”, segjer ”Fædre-
landet”, ”at det er en udelukkende hæ-
derlig Sag, at en Mand kan komme til
en anden Ånskuelse om et Spørgsmaal,
og at han saa aabent og ligefrem ud-
taler dette.” Hev ”Fedrl.” altid og i
alle Tilfelle meint det?” —
Daa Storthinget hadde gjort sin Skyld-
nad og negtat Pengar til den Ynevar
Nielsenske ”Ethnografi”-Greida, so til-
lyste Hr. Ynovar Nielsen strakst nokre
”Forelæsningar” um norske ”Nasjonal-
dragter” og annat slikt, — venteleg for
aa visa Folk, kor reint galet Thinget
hadde faret ved aa negta slik ein Vi-
tenskapsmann Pengar. Det var godt
paafunnet af Hr. Dr. Yngvar Nielsen.
Men no heuder det so uheppeleg, at
det nok ikkje er mange, som hev brytt
seg um aa høyra paa desse Forelæsnin-
garne hans. Kva hjelper det so?
Det vert fortalt, at Kosa Pi
strarne skjemmest so yver Aatferdi si i
Avsløringssaki, at dei ikkje aaleine vil
halda seg plent burte fraa Festen den
17de Mai, men at dei ikkje eingong vil
vaaga aa visa seg i sine eigne Vindaugo:
dei vil rulla ned Gardini, det Bilet
Arvsløringsprocessionen dreg gjenom Karl-
Johans-Gata!!
Er dette sannt, so maa dei gode Fi-
listrarne alt vers langt komne paa Hug-
vendings- Vegen.
Folkevæpnings-Samlag er no skipa i
Trøndelagen og i Aust- og Vestoplandi.
Jadren vil dei no freista, paa aa faa
oppdyrka. Der skal vera berre 66,000
Maal dyrka, men 500,000 Maal udyrka
Mark, som kann dyrkast.
Paa Island hev Vetren voret hard.
I Reykjavik hadde dei ikkje meir Mjøl
att, daa Eimbaaten den 6te April for
fyrste Gong i Aar kom baade med Mjøl
og anna.
Der var ifjor Haust 72,349 Menne-
skjor paa Island; for 10 Aar sidan var
dæ 69,764. I Reykjavik er dæ 2,567,
i Akurreyri 713, i Isafjord 520.
Kvinnherad (Brev). Maalsaki hev her
voret litet kjend; no hev her, i den som
i andre Saker, vortet meir Liv. Dette
kann me takke Prestarne vaare fyre,
Sokneprest J. E. Unger og Kapellan J.
Kullman Olsen, som baae tyo er Maal-
menn. Den sistnemnde fekk istand eit
Møte no den 9de April til Samtale um
Bruns ”Folkelege Grunntankar”. Denne
Gongen var det daa Maalsaki, Samtalen
gjekk um. Presten, Kyrkjesongar Aar-
sand og Gardbrukar Bertel H. Helland
uttalad seg for Saki, Amtsskulestyrar
Lund, Amtsskulelærar Nautedal og Gard-
brukar Bertel J. Helland meinte, at det
berre var gagnlaust Stræv. Samtalen
vart halden fram i eit nytt Møte.
Tridje Paaskedag, 19de April, hadde
nokre Høgremenn fenget ihop eit poli-
tiskt Møte paa Dimmelsvik i Kvinn-
herad. Ikr. 300 møtte fram, endaa det
var ein Nordanstorm, som hindrad mange
fraa aa møta. Høgremenn, som talad, var:
Lensmann KEnæs (Kvinnherad), Land-
handlar Tj. Sunde, Far til Holmedals-
adressa (Skonevik), Smed Heljeson (Do)
og Landh. Knutson (Do), ”Proprietær”
Langballe (Kvinnherad) og Distrikts-
lækjar Gjestland, kjend fraa Halsnøy-
møtet den 8de Jan. Han vilde nok
samla Kvinnheringarne og innunder Ve-
to- og Novembermerket; men Kvinn-
heradsbønderne meinte Nei. Naar Dok-
teren stod som verst aa fiktad for det
absolute Veto, vart Bønderne ned i Flok-
ken kjeide og sagde: ”Dette hava me
haurt fyrr!” *Dette bryr me oss ikkje
um!” osfr. Daa Dokteren tok til aa
syngja paa den gamla Visa um tvo
Laas for Grunnloven, sagde ein stor, høg
Kvinnhersbonde (Valmann ved siste Val):
”Kann ”kje du skjønna dæ" då, at ikkje
dæ” vilde føra te naake? når den eine
leet upp, so leet den andre att, og so
vart dæ" berre Trætting!” Dokteren
stussad litt, men dreiv paa att, endaa
Folk vart so leide av han, at det endaa
var ein som ropad, at dei skulde ”ta’an
aa kasta’n ut”!
Sbk Hug hadde Fleirtalet her i
Kvinnherad paa det absolute Veto.
Av Vinstremenn, som talad, kann
merkjast: Landhandlar O. Andr. Olsen
(Ordstyrar), Pastor J. Kullmann Olsen,
som med klaare Grunnar og fast og ro-
legt tilbakeviste det Pylieren hadde
komet med, so Forsamlingi og Fridoms-
mennerne vart honom stor Takk skyldig;
vidare: Kyrkjesongararne J. Midthun
og Å. Aarsand og Gardbrukar H. Haugse.
Daa Møtet sluttad, sagde Ordstyraren at
han saag, Fleirtalet Ker var V instremenn;
men Fr trudde likevæl ikkje, dei vilde
hava nokot imot aa gjeva Kongen eit
Hurra. Det vart daa gjort. Sidan gav
dei Thinget eit nidobbelt Hurra, og so
skildest Forsamlingi.
Høgsremennerne fekk soleids ikkje
fram, det dei hadde tenkt: ei Adressa til
Aschehaug. 14.
Fraa Øksendalen (Brev). Me bur i
ein Avkrok, og dette Prestegjeldet er
eit av dei minste i Landet; men me er
ikkje plent utanfyre endaa. Ee trur,
faae Bygder hev havt so mange Ung-
domar paa Kolkehøgskulen som Øksen-
dalen; sume av dei hev voret heilt ned
i Danmark. I Aar er Amtsskulen (Nord-
møres) her, og .hev havt ikr. 40 Gutar,
mest herifraa.
Dei store politiske Sakerne og Stri-
den millom Styre og Storthing er nokot
av det, Folk ber talar mest um. Dei
er orventne paa, kva Veg det vil bera,
men vonar, at. Thinget ikkje sviktar.
Her vert leset ei Mengd med Blad. Fin
Mann fraa Romsdal sagde, at ban aldri
hadde set so mange Blad koma til so
lita Bygd, endaa han hadde reist baade
vidt aa breidt. ”Maalet” og Maalsaki
er mange av oss glade i, og me takkar
inderleg dei Menn, som arbeidar for aa
føre ho fram. Det er vaar Sak, og
me vonar so visst, at ho vil vinna. En-
daa hev me likevæl ikkje lært aa skrive
nokot vidare. Alt tek si Tid.
Her finst ingen Novembermann. Men
Grannen vaar, som lengje hev leset ”Al-
muyennen”, hev no voret nokot slingren
av seg. Be hev synt han liberale Blad
som ”Verdens Gang” og ”Fedrh.”; men
dei hev voret for stride, hev han tott.
So fekk han ein Dag sjaa Programmet til
Noyember-Budstikka. Det likad han!
Der maatte han væl endeleg finna eit
Blad, som ikkje var ”partisk”, men hadde
berre ”sunn og sann Upplysning” aa
bjoda. Han tingar Bladet, og daa det
var nokot seint, fekk ban 10—12 No.
i ein Gong. Og han til aa lesa og lesa,
det beste han kunde. Men der kann
du segja, han vart lurd, so det hadde
Skikk. Han vart mest ør, Mannen!
Verre Partiblad hadde ban aldri set;
det var so han knapt fekk sova um
Nætterne! Og daa eg raakad han att,
sagde han: "Gjorde eg vett, so ballad
eg desse Bladi ihop og sende dei radt
attende til Novembermennerne og skreiv
ei dugeleg Lekse til dei attpaa, men eg
fær det ikkje til. Eg fær væl hava
Bladet so lengje som det er betalt; men
jamen vil eg halda ”Verdens Gang” no,
det vil eg”. Eeg trur han vart plent
Vinstremann med ein Gong. Gjeng det
med fleire som med honom, so kann
dei liberale takka ”Budstikka” for god
Hjelp. M. A.
Fraa Iveland (Brev). Dei tenkjer so
smaatt paa aa faa ein Jarnver upp
gjenom NSætersdal, og den kjem til aa
gaa eit langt Stykkje gjenom Iveland.
Dei held Møte og ordskiftast alt det dei
kann um den Saki. —Ivelendingarne
likar aa antrast. — Skulestellet vaart
tykkjer eg det er helder smaatt med.
Der er 4 Lærarar med 2 Krinsar til
kvar. 3 Lærarar hev fengje Skulestoga,
men ikkje Hus’ til Læraren; kanskje
Lærararne skal hava ”Hus i kvar Busk”
liksom Haren? Løni deira er so liti,
at det er ikkje godt for dei aa leiga
seg Hus for den (8 Kr. Vika med Stats-
tillegg og 4 Kr. i Kostpengar, Skule-
tidi 24 Vikur). Men Løni maa ikkje
vera større, av di Ein daa kunde faa alt-
for duglege Lærarar, so Folk vart for
kloke. Og det er væl so, at det trengst
ikkje nokot ”høgt Syn paa Livet” i
Iveland.
Dei klagar yver, at Lærararne ikkje
er so iduge som dei skulde. Kanskje
Lærararne paa si Side finn, at deisnart
hev gjort nok for slik ei Løn? Eg er
rædd, at hadde dei ikkje Samvit og
Ettertanke, so dei arbeidde meir for aa
hjelpe fram Folket enn før seg sjølve,
— so vilde Skulen verta mykje kleinare
endaa.
Nei, læt Læraren faa det nokot grei-
dare, so han fær Hug til aa arbeida og
ikkje kjøvest av Næringssut. Og gjer
Skuletidi lenger; det gjer ikkje vondt,
um Borni fær læra noko meir hell aa
pugga Forklaringi og telja paa Fingrarne,
naar dei skal rekna. Er det ikkje likso
bra, tru, aa gjeva Pengarne sine til
Skulen som aa kasta dei i Brennevins-
handlarkassa og i Sakførar- og Fatik-
kassa?” Det, ein gjev til Skulen, ber
daa vist høgare Rente.
Dei, som fær læra minst her,
Kvendi. Det ser ut til Folk trur,
naar det stend, at ”Manden er Kvindens
Hoved”, so er Meiningi den, at Kvinna
sjølv skal vera hovudlaus.
er
at
Gi Th:
Rispur.
Daniel heitte han, og paa Finholmen
budde han. Roda vilde han allstødt, og klok
var han ikkje. Men slik ein Kar til aa
snakka bakvendt fans ikkje i det Futedømet.
Folk hadde mykje Gjøn med han.
Daa han var liten, skulde han ein Dag upp
i Heidi aa henta heim Hesten: Han kom
heimatt aaleine. ”Kjem Du ikkje med He-
sten?” spurde Faren. ”Jau”, sa Daniel, ”daa
eg kom paa Dalhougjen, saag eg han burti
Bakkjen, og so vinkad eg aat’n med Luva
mi. Han saag meg godt; for han vinka til-
bake til meg med Rumpa si, og no kjem
han snart.”
Eingong fortalde han: "Eg og Far skulde
yver Fjoren aa mala. Han Far sat bak og
rodde, eg sat frami og skota. Me drogst
um, at eg ville hava Tenarløn. Og so knytte
eg Tennerne for Næven hans Far og såe,
at eg ville hava Dreng som ei annor Løn.
Me kom daa sat Kverni, men so hadde han
Far gjort seg ei ny Hit. Daa kan Du tru
der vart Leik! Eg stod aa sleit med Ryg-
gjen paa Byrdi og tenkte eg hadde aldri
fengje Kvernhuset inni Hiti".
Eingong vart han spurd av ei Taus paa
Grannegarden, um han hadde set nokot til
nokre Kalvar som dei saknad. ”Ja”, svarad
han, ”burtpaa Vegjen saag eg tvo Kalvar i
tri Flokkar, og ein kom etter og fylgdest
aat”.
Daniel var skakkhærd og krokføtt av ei
Skamfaring i Gutedagarne. Um den Uheppa
fortalde han soleids: ”Det var den fæle Hol-
kevinteren, eg skulde upp til Reilstad og
kjøpa Mjølk. Daa eg kom ned i Reilstad-
bakkarne, datt eg bak-framstupes, braut Kne-
stubben tor Akslaleden, slo Ambaren i Mjølki,
so Markji rann utyver Bakkarne, laag so i
Svime og skreik, so det høyrdest ei halv
Mil, tenkte aldrig eg hadde komet heim
meir.” pryd
Fraa Ekspedisjonen.
1. Ikkje so faae bed om aa faa seg
Fedraheimen tilsendt *i lukket Omslag*.
Me hev spurt Post-Departementet, om detta
læt seg gjera, men me hev fengje mei
til Svar.
2. Dei som ikkje hev betalt for %idre
Fjordungaaret lyt no gjera dæ.
Lysingar:
Indbydelse
fl: Mai-Committéen
tillader sig at anmode Medborgere om
at yde Bidrag til Festligholdelse af
17de Mai. (Guttetog om Morgenen
Klokken 9 og Folkefest paa Festnin-
gen om Aftenen fra Kl. 6" /3—10).
Lister ere udlagte i Bogladerne, i
Andvords Papirhandel og i de for-
skjellige Foreningers Lokaler.
Kristiania, den 3die Mai 1881.
pe: å
Harald Astrup. 0. Dehli.
A. J. Dietrichs. M. C. Fritzner.
Otto Gjerdrum. — Karl Hals.
Andr. Hölaas.
Martin Larsen.
Henrik Nissen.
A. H. Siewers.
Å. Tönnesen.
Chr. J. Johnsen.
Chr. Larssen.
Plade Stranger.
E. A. Thomle.
$. Wesmann.
Udkommen er og faaes 1 Bogla-
derne samt i ”Verdens Gangs”, ”Dag-
bladets”, ”Samfundets” og ”Fedrahei-
mens” Expeditioner:
Vor nasjonale Skam,
Særtryk af ” Verdens Gang”.
Christian Magnus Falsen,
af Erik Vullum.
Forlagt af ”Selskabet for
skrifters Udbredelse.”
— Fedraheimen
kjem no ut i Kristiania att. Han kostar 1
Kr. 10 Ø. om Fjordungaaret med Postpen-
Folke-
gar og alt. Han kann tingast i ør Ve
nen, Torggata 5 b, og paa alle Posthus
Kristiania.
Nikolai Olsens Boktrykkeri.
2
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
