Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Gte Mai 1882.
Fedraheimen.
Ul
yveralt er lagt an på at vera tru mot
den lutherske bekenning. Fyrst er um
trua, og under trua på Fadern er hi-
storja i gamle pakten sett fram i grunn-
drag, og ettertrykket kviler på, at Fa-
dern etter sitt evige frelseråd sender
Sonen; ”den allmegtige Skapar” er som
ei næmare tyding av, kven vor Fader
er. Under trua paa Sonen er historja
i nye pakten til pintsen sett fram for
at visa, at Jesus af Nazareth etter per-
son, gerning og livskår er den i 4000
år lovade Kristus Guds Son. Under
trua på Heiligånden går historja ut frå
pintsen, med ’beskriving av den kristne
forsamlingen og korleids Ånden alltid |*
seinare 1 tidi har lagt fleire og fleire til
ved dei heilige nådemedel dåp, ord og
nattverd, som her næmare vert uttydde
i den orden, vi brukar deim i den lu-
- therska kyrkja. So kem um kristeleg
livnad, at ein kristen liver i bøn (fader-
vor) og lyding (dei ti bud). Den bibel-
ska bistorja er soleids lagt til grunn i
læra, at ein er nøydd at lata henne
fylgja med stig fyr stig. Derav namnet
lære-historisk handbok. Her er ein
prøve på innhaldet: (Under trua på
Sonen), Heile Jesu livsgerning og
livskår vitnar fyr oss um, at han og
ingen annan er Kristus. Kristus skulde
etter sitt namn vera profet, prest og
konge, for slike vart salvade, BE
og ved salvingi innvigde til sin gerning.
Profeten, den heilige spåmann, skulde
vera Guds munn og gå hans erende,
genom profeten talad Herren i Is rael,
tugtande, trøstande og manande til tru
på Messias, som var 1 ra Han hadde
evne til at gera under og gåva at sjå
og spå um den nya tidi og bennar fyl
ling. Det eina som det andra stadfestad,
at Gud var med honom, og hans ord
at lita på. Meu den største profet sku
vera Messias sjølv. ”Og etter at Gud
hadde talat ofta og mangleids åt federne
genom profetarne, so har han no 1 desse
siste (uppfyllande) dagar talat åt oss
genom Sonen”, Jesus av Nazareth, som
var ein profet megtig 1 gerning og ord
fyr Gud og alt folket. Jesus ger under
og tekn, stiller storm, mettar folk i
tusundtal med få brød og fiskar, giv
blinde syn, reinsar spedalske, driv djev-
lar ut ved Guds finger, vekker upp frå
daude og preikar fyr fatige den gode
tidend: ”Sæle er dei fatige 1 ånd, for
deira er himmerike.. Kom åt meg alle,
som arbeider og er nedtyngde, eg vil
giva dykk kvild. Lær av meg, eg er
sagtmodig og ydmyk av hjarta.” Han
talar til oss med og utan likningar um
seg: sjølv, sin gerning og rike sitt. Med
Kr og rike Fr fed seg, som
når ein mann går ut og sår, som med
ein mann som sådde god sæd i åkern
sin, som med ein konge, som gjorde
brudlaup åt sonen o. s. v. Jesus lærer
os i få og klåre ord, korleids vi får del
i rike hans: ”Ikke alle, som seger Herre
Herre kem inn i himmerike, men den,
som ger som min Fader i himlarne vil.
Og detta er hans vilje, at vi trur på
honom den einaste sanne Gud, og paa
den han sende ut, Jesus Kristus. Utan
de vert fødde atter av vatn og And,
kann de ikke sjå Guds rike. Ingen kem
inn, utan han snur um (i sind og tanke)
og vert som barn. Den som høyrer
desse mine ord og liver etter deim, er
at likna med ein mann, som bygde
huset sitt på fasta berget.” Ogso dei,
som var Jesus imot, forundrad seg yver
honom, når han talad, for han talad
. som den, som hadde myndigheit og ikke
som dei skriftlærde. Desse sende ein-
gong sine tenarar ut for at gripa honom;
men tenarne vart sjølv so grepne av
hans ord, at dei kom heim med ufor-
rettad sak og sa, at som han hadde dei
aldrig høyrt nokon tala.)”
Bogen vil blive omkring 100 Sider
Svo til en Pris af I Kr. For 10 be-
talte leveres 11 Exemplarer. Den an-
befales Lærere paa Landsbygden, og Be-
stillinger bedes snarest muligt indsendte
til Undertegnede, paa hvis Forlag den
udkommer.
Krissiansund i Januar 1882.
8. 0: Jullum.
Den nye Bibelsoga utkomi.
Hr. Bladstyrar! Fraa fleire Kantar
hev eg fenget Spursmaal um, naar
”Bibelsoga ved Paulson og Mo” kann
ventast, um kor stor ho er, korleis ho
er lagad med Utstyr og Prenting o.s.v.
Men serlegt ser eg, at Folk hev Hug
aa vita, kva Maalform me hev brukt
1 denne Boki.
Ho er utkomi no, og fraa Forleg-
gjaren Gjertsen i Bergen kringumsend
til Bokhandlararne, so det er i Utrengs-
maal fyre meg her aa nemna nokot
um Utstyret. Berre um Skrivemaaten
vaar skal eg faa Løyve til aa gjeva
ei liti Rettleiding liksom til Fyregjerd
mot Ettersnakk. Hr. Paulson hev til-
stelt. Forteljingarne av det gamle og
eg Forteljingarne av det nye Sam-
bandet. Um ikkje me hadde voret
nøydde til det av ”Vestmannalaget”,
som utgjev Boki, vilde me likavel hava
skrivet i Maalformi til Ivar Aasen ei
Bibelsoga paa denne Tid. — Ein av
Seminarlærararne, som ikkje var Maal-
mann, sagde, som eg kan minnast, at
”en Ting maatte han være enig i, nem-
lig ubetinget Godkjendelse af Aasens
”Normalform” i et norsk Skriftsprog,
der ligesaavel som Skriftsproget i an-
dre Lande for at besidde Autoritet og
Værdighed maatte ligge i den nødven-
dige literære Høide over det hverdags-
lige Omgangssprog, og allerhelst 1
religiøst Skriftslags”. Eg maatte gjeva
Mannen Rett i detta fyr 21 Aar sidan,
og maa gjera det den Dag 1 Dag.
Hadde eg raadt meg sjølv, vilde eg
vistnog ikkje hava brukt den verbale
Fleirtalsformi, som eg trur det vil vera
raadlaust aa halda Liv 1; men umfram
det, at andre laut faa raada fyr detta,
hev me prøyt aa attergiva dei bibelske
Forteljingarne so barnlegt, lett og i
os vandelause Ordlag som fyr oss
mogelegt.
Vilde fleire norske Blad vera so
vensame aa taka inn detta vesle Styk-
ket, var det kjært.
Ærbødigst
Hans Mo.
Bergen den 18de April 1882.
Ben nye Visdom.
Æ der berre Kjøt paa Jore!?
Mann — du Son av Apekatten!
Hør no hægste Visdomsore,
Ly o gan o lyft paa Hatten!
Dei som braut igjænom Skova
Vavd ihop av Tankelause,
Fenge, se dei miste Rova,
Daa so mykji meir i Hause.
Mannevit — du store, stolte!
Hosi kaam du paa o leite
Ette- Fa’din onde Holte
Su i Afrika de heite!?
Laagt du leita, daa du fann”n;
Helles vani haagt dei fara.
Blei du heiltup te ein annen,
Se du deg fraa Baande klara?
Fa”din funnen neri Grase!?
Dette som du lenge gløymde,
Mæ du vov deg ini Vase
O om noko ana drøymde.
No’ ay alt, som te er, gjera
Dei deg te den einast store.
Men — du liter med o vera
Vitugaste Dyr paa Jore.
Glæ seg den, som kann, i Byte!
Naar me hellest vø som Dyre,
Tott eg mest, de vø eit Lyte
Hava anen Hug hell Kjyre.
Smatte no paa denna Sankjen
Ut av Ties Visdom vunnen:
Den, som av den frie Tankjen
Nepaa Jore no er funnen.
Fri!? paalag som Bækkjen, naar’n
Ne utivi Bergje silar,
Fødd av Snjor 0 Sol om Vaaren
Lægste Lei aat Sjøen kjilar.
Ingjen ivi deg, som styrer!
Inkji Liv, som Døen løyver!
Ingjo Von, som Vaanda døyyer!
Ingjo Bøn, som Lagje vyrer.
Lærdomsver, du kalle, noue!
Ja te turke Torsk du nyttar.
Visdonishav — ja, som det daue,
Der seg alli Kvikjen byttar.
Detti Vere! Detti Have!
Æ der ingjen, som kan bergje?
Al der inkje noko Fergje,
Som kan føre ut av Kave?
Jau eg veit ein Baat, som bere
Meg: burtivi denne Straumen,
Q mæ den eg hugheilt fere,
Teke med meg gamle Draumen:
Om eit Liv, som alli tryte,
Sott o Saknad inkje skar,
Om ei Fre, som ingjen bryte,
Om ei Sol, som alli glar.
Olaf. Fetveit.
Kristiania, den 4de Mai.
Var her ikkje Vete, so kunde Nord-
mennerne segja Kongen upp kva Dag
dei vilde, segjer Høgre.
Ja; men skulde det vera so leidt —?
Dersom me kom til det, at me vilde
vera av med Kongedømet, skulde me
daa tykja det var slik Høgtid, um me
ikkje kunde? Skulde det med andre Ord
vera so bra, at Kongen kunde tvinga seg
innpaa oss, anten me vilde elder ikkje?
Me kann ikkje forstaa det.
— Jau, segjer Høgre, i det Stykket
Dei
var ikkje frie, dersom dei ikkje var
bundne her, og det for all Tid. —
Ja, som sagt: det er Hebraisk for oss.
bør Nordmennerne vera bundne.
Dersom ein Mann feste seg ein Full-
at han aldri
skulde kunne segja Fullmegtigen upp,
megtig paa dei Vilkaar,
um so denne styrde Garden elder For-
retningi aldri so daarlegt, vilde me so
finna, at den Mannen hadde stellt seg
so utifraa klokt? Vilde me ikkje helder
at han hadde faret aat som ein
Tosk, og gjort seg til Træl i sitt eiget
Og alle
Høgremenn vilde segja det same.
Men eit heilt "Folk, som baade liver
mange Gonger lenger enn ein einskild
Mann, og som dessutan liver eit i histo-
risk Meining langt vigtigare og større
Liv enn han, — eit heilt Folk skulde
vera so væl faret, naar det batt seg for
ævelege Tider, so at det ikkje kunde
segja Fullmegtigen sin upp, um det
vilde” — Det er ein underleg Tale.
Men lat no det vera for det det er.
Det me her vil spyrja um er, kva
Høgremennerne trur at eit Veto kunde
nytta Kongen i det Tilfelle at han vart
”uppsagd”.
Me gjeng ut TS at Folket ikkje
segja,
Hus? Jau, det vilde me segja.
uppsagde Kongen, utan det hadde sine
Grunnar for det, m. a. O.: at det ikkje
gjorde ein slik Ting, med mindre det
fullt og fast vilde vera Kongedømet
kvitt. Og so valde det ei Nasjonal-
elder Riksforsamling av Fristatsmenn og
Norig skal fraa no
av ingen Konge hava,
publik.
Kongen svarad: Veto.
Men kva vilde so det nytta?
vilde det nytta,
sagde veto?
Kva skulde! han i det heile gjera?
Var Kongedømet avlyst, so var det med
det same ute med alle ”kongelege Præ-
Og naar Folket avtok Konge-
dømet, so inndrog det naturlegvis Konge-
sagde gjenom den:
men vera Re-
Kva
at eim avsett Konge
2, AL
rogativer.
løni med det same, og sette Hæren under
ny Kommando, — under Kommando
av ein norsk Mann.
Skulde Kongen kunna gjera nokot ved
dette, maatte han vel altso ”bruka Magt”,
— han maatte med ei framand Hær
rykkje fram mot Landet og prøva paa
aa hærvinna det. Det vart altso ikkje
Vetoet, men den framande Hærmagti,
som i MTilfelle skulde frelsa hans norske
Kongsstol. Men den same Hærmagti
kom han vel til aa bruka — dersom
han fekk henne daa! — um han ikkje
hadde havt nokot Veto. Kva Nytte
hadde han so havt av Vetoet? — Ikkje
den .minste.
Det einaste, Vetoet vilde gjera, um
han "hadde det og brukte det, det var,
at det vilde eggja Nordmennerne dess
snarare upp til aa innføra Fristaten.
— For eit Folk gjer ikkje slikt,
naar det vert upptendt i Harme.
Altso:
Veto so lengje han vil; fraa aa verta
avsett kann det ikkje berga han. Er
han avsett, so er Vetoet avsett med:
det gjeld ikkje lenger daa. Men Vetoet
kann hjelpa han til aa verta dess fyrr
avsett. Den einaste Maaten, han utan
Skade kunde bruka det absolute Veto
paa, var, naar han tydeleg og utan
Krangel etter Grunnloven hadde det,
me
Hjelp er der i dette gilde ”kongelege
Prærogativ”, som den statskloke norske
Regjeringi hev sett Landet paa Ende
utan
Kongen kann hava absolut
for aa vinna.
Og so snakkar Høgrebladi um, at
det er at
denne Striden hev vortet Dei
vilde gjera likso klokt i aa segja Sanningi.
Og den hev dei i Grunnen alt sagt
oss. Mot sin Vilje, men tydelegt nok!
Og Sanningi er denne:
for aa styrkja Kongemagti,
reist!
Høgre og Regjeringi hev bygt paa,
at Kongemagti stod trygg i alle Til-
felle, fordi ho hadde eit annat og større
Land bak seg.
av Sverigs Overmagt garanterade Konge-
magt —- vilde so Høgre bruka i sin
Partistrid. Dette kunde ikkje Høgre
gjera med full Kraft, utan naar Konge-
magti hadde absolut Veto. Men daa
kunde dei vera trygge. Daa kunde
Folket segja og gjera kva det vilde, og
senda kor gode Menn, det vilde, til
Things, god Rett
det vilde; Um
Høgre laag aldri so jammerleg under i
Ordskifte og Avrøysting, so hadde det
Kongemagti bak, som sagde sitt Nei!
og naar den hadde sagt Nei, so stod
Men denne grunntrygge,
ja hava so stor og
det nyttad ingenting.
"
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
