Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Kyrkje- og Skuleminister;
T2
Fedraheimen.
6te Mai 1882.
Folket der, og Høgre hadde vunnet.
Paa den Maaten vilde Høgre kunna
halda seg uppe til æveleg Tid, og raada
yver Land og Rike trass i Folket; for
Kongemagti stod rotfast og trygg 1
Sverig, og Høgre raadde yver Konge-
magti.
Deite, er nok Grunnen til, at Veto-
striden vart reist; det hev Høgrebladi i
Grunnen sjølv fortalt oss, som sagt. Me
hugsar alle desse Trugsmaal um, at der-
som Folket ikkje gav etter, so maatte
det hugsa, at ”Kongemagti var ei Magt ;”
og Kongemagti var ei Magt, fordi ho
hadde Sverig: bak seg, dette Sverig, som.
var so kongekjært, at det aldri vilde
uppgjeva Kongedømet. —
Høgre trudde, at det reknad godt.
Men Høgre reknad daarlegt.
legt, og ut ifraa ein so skral Tenkje-
maate, at alle gode Magter vil øledast,
naar det ein Dag ”taper med Glans”.
So daar-
Det bör segjast, at Statsraad Hertz-
berg hev voret ein rimeleg Mann i
Bibelsaki, og ban bør difor hava Takk.
Var Norig styrt paa Folkevis, so
skulde det vera naturlegt, at Regjeringi
sjølv gjorde Tiltaket i desse nasjonale
- Saker, ”sette Norskdomsspursmaalet paa
sitt Program” og gjenomførde det slik,
at Soga sidan kunde segja: Under dette
Styret, under denne Ministeren, vart
For Norskdomstanken
hev fest so vidt
Fot baade i By og Bygd, at eit nasjo-
nalt Styre trygt kunne gaa i Veg med
Storverket gjort.
er no so mogjen, og
dei Umbøterne, som trengdest til aa
faa Fart i det nasjonale Arbeidet. Men
so mykje skal me ikkje venta av vaart
”norske” Styre. Me kjenner det altfor
godt til det. Det einaste, me ventar
av Selmers Styre, naar der er Tale um
Reformer, og serlig naar Talen er um
nasjonale Reformer, det er Motstand og
Krangel. Me er so vane med det, at
naar det eingong hender, at Selmers
Regjering ikkje gjer Motstand, so vert
me reint forundrad. Me trur liksom
ikkje, det kann hanga rett ihop. Er
Regjeringi fraa seg sjølv, elder er der
nokot annat i Gjerdom, med di ho er
so rimeleg?
Slik er det aa vera smaatt van. I
andre Land krev dei, at Regjeringi skal
gjera nokot til Gagns; her vert me reint
handfallne av Gleda og Forundring,
2 at bo iallfall læt vera aa
”ojera Ugaegn!”
naar me ser,
Nils Hertzberg skulde no just voret
Mannen til aa gjenomført Maalsaki,
naar alt hadde voret som det skulde.
Han byrjad som Maalmann og Folke-
ven, og endaa som Seminarlærar for
han rundt i Landet og heldt friske
Talar og var Dus med alle dei Skule-
No er han
no hadde
Tidi voret komi for han til aa verksetja
dei Tankarne, han glødde for i sin Ung-
dom. Men Nils Hertzberg var av dei,
so fælt ”kloke med Aari”.
Daa han kom so langt, at han kunde
havt Magti til aa gjenomføra sine Ung-
doms Tankar, — brydde han seg ikkje
større um. Storthinget maatte driva
han til aa gjera litt Greida i Skulemaal-
meistrarne, som til var.
som vert
Spursmaalet; Nils Hertzberg hadde hellest.
rolegt funnet seg i, at Skulen hadde
vortet ei rein Avnorskmings-Innretning
1 det norske Folket. å
"Men no kann det sjaa ut til, at han
liksom bev livnat litt i att, so han ikkje
lenger so reint gløymer sin Ungdoms
Kjærleik. I Bibel-Saki hev ban som
sagt voret so rimeleg, at han fortener
Takk for det, og han hev vel altso ikkje
havt nokot serlegt imot dette Tiltaket.
Me
imot all Skikk — meir og meir vil
bør vona, at Hertzberg — tvert-
yngjast upp att no som Ministar, so at
han kann halda paa med aa arbeida
saman med Thinget i dei mnasjonale
Gpursmaal, — um me enn daa tvilar
um, at han vert gamall i det Selmerske
Ministerium.
Det gamle Rom var i Fyrstningi berre
ein liten Filleby, som ingjen brydde seg
um. Men so fekk han Magt yver Sa-
binarfolket, og so yver Latium, og so
yver Etruskarne, og tilslut var han Ba-
sen i heile Italia.
Det gamle Drammen er enno ein
Filleby, som ingen bryr seg um. Men
no ser det ut til, at han lyfter paa seg
og vil til aa slaa seg ut.
menspatriciatet i Lag med ein Flokk
Skulegutar hadde vunnet sin store ”po-
litiske Siger”
Laatepipur
Daa Dram-
yver Erik Vullum med
Skraal, tok dei til aa
Og so drog dei, 40
Mann sterke, til Kongsberg for aa ”vinna”
og
kjenna seg sterke.
der, og denne Gongen vilde dei endaa
vaaga seg til aa vinna utan Laatepipur.
Og dei vart vel mottekne av det Kongs-
bergske Patriciat, som kjende seg veikt
mot den framtrengjande Erik Vullum,
og daa dei drog fraa Kongsberg att,
fekk dei Takk og Leverop av det takk-
same Kongsberg,
frelst,
som no kjende seg
og som heretter utan Tvil skal
vera som eit Slags mumnicipium under
Drammen.
Og slik vil væl Drammensmennerne
halda paa, no, daa dei eingong hev fen-
gjet Blod paa Tonn, til dess dei eingong
vert nokot stort.
berg, so vinn dei altid Hønefoss,
vinn dei Holmestrand, og so Horten,
og tilslutt vil Drammen vera . . . aa
Nokot Rom vert Drammen aldri.
Hev dei vunnet Kongs-
Og SO
nei,
Lære og Liv høver ikkje altid so godt
ihop hjaa Høgreflokken helder. Sjaa
her ei Lista, som viser det —:
Lære: Kongen og Thinget skal hava
jamstor Magt. Lev: Kongen skal hava
abs. Veto i Grunnlovsaker, i Bevilg-
ningssaker, ja kanskje i alle dei Saker,
som ikkje er serskilt undantekne i $
82 (sjaa Budstikka!), – og kor vert det
so av ”Jamvigti?”
Lære: Me vil hava Grunnloven som
han er; me vil ikkje vita av Foran-
Lw: Slikt eit Hastverksjask
som denne Grunnloven kunde hava godt
av ei Umstøyping,
dringar.
og til aa byrja med
so vil, me
av han. |
Lære: Det er meiningslaust, at dei,
som skal styrast,
no forandra 25 Paragrafar
sjølve fær velja sine
Styrarar (meinte Grosserar Gulbranson.)
Liv:
styrast, valde same Grosseraren til sin
Novemberlaget, som mno og skal
Styrar.
Lære: Fleirtalet maa ikkje styra.
Liv: Dei strævar av all Magt paa aa
faa Fleirtal.
— Og um dei no fekk det! Vilde
dei daa vera so rædde ”Talmajestæten”
tru? — Aa nei.
som Peer Gynt:
andre Resultater.”
Dei vilde væl segja
” Kom senerehen til
- Bette her hev me fengje, med Krav
paa, at det skal inn:
”Ti] Fedraheimen! TI eit av dei
sidste Nummer av ”Fedraheimen” stend
paa sidste Sida eit lite Stykkje, som —
sovidt eg hugsar — lyer slik: ”Hr.
Pastor Asperheim hev funnet up og
tekjet Patent paa ein ny Inretning til
ein Karjol; der hev vist Asperheim
gjort nokot tilnyttes!”
Naar De Hr. Redaktør understrikar
der, som De hadde gjort, er det ikkje
vandt aa skjyna, kvat De meiner med
denne Anmeldelsen. — De trur altso
ikkje, Hr. Redaktør, at Pastor Asper-
heim er tilnyttes paa” andre Leier, enn
til aa finna up nye Kjøregreiur? —
Dette var stridt! Det var ikkje fint
sagt om ein Mann som Pastor Åsper-
heim, og naar me kjem ihug, at Pasto-
ren og Fedraheimen i den $idste Tid
hev voret usamde og legjet i Strid om
fleire Ting, sosom om Fedraheimens ”For-
hold til Kristendommen” o. m., er ei
slik svivyrdeleg Tale enndaa meir ufin,
daa det visar, at ein Strid om Meinin-
gar hev gjengjet yver til Uvilje mot
sjølve Mannen, og ein slik Maate aa
taka det paa, er ikkje, som det bør
vera. — Det er upasseleg aa bruka per-
sonlege, nedsetjande Ytringar om ein
Motstandar, om dei so kunde vera
nokso sanne og raakande, men naar dei,
som her, heller ikkje det er, daa er det
laakt. *Eg kjenner Asperheim og veit,
at han er agtad og avhallen av Aalmu-
gen som fag, og det fortener han aa vera.
Eg skulde ynskje me hadde mange
slike Prestar utover Landsbygdarne, —
me vilde vera vel tente. Asperheim er
ein Mann, som utfyller sin Plads baade
som Prest og Menneskje, so han vist
baade hev gjort og eg vonar kjem til
aa gjera godt ogso paa -andre Leier,
enn den De Hr. Redaktør hev nevnt.
Ez skal ikkje blande meg up 1 Pa-
storens og Fedraheimens Strid, men eg
vil berre faa Lov til aa segja det, at
hev Pastor Asperheim teket imist, og
det er truleg, at ban kan hava gjort
det i enkelte av sine Paastandar, soleids
i sit Døme om den naturalistiske Digt-
ning, — so hev han, det er eg viss om,
gjort det i god Tru og ikkje av per-
sonleg Uvilje mot Fedraheimen.
Saudland i April 1882.
nn, —
Stortinget hev cjort fraa seg Bevilg-
ningarne til: Universitetet — Skular
for abnorme (slike som vantar noko paa
Vit elder Sansar) — til Poststellet (det
vilde ikkje gjeva Selmers Styre eit nyt
Embætte i Post-Departementet) — til
Utskiftningsstellet, til Skulestellet o. m.
Den raude Traaden, som gjeng gjenom
heile Bevilgningsarbeidet, er: Selmer
fær ikkje meir aa stulla med en det
som nett er naudsynlegt.
Odelstinget hev vedtekje Logji
mot Bakar-Arbeid heile Natti, og um
Skatt, som reisande Kræmarar skulde
betala, men Lagtinget hev sagt nei
til baae. Some andre Smaalogjer er
vedtekne av baade Tingi.
Skrubben ser det ut til vil koma att.
I Vinter hev dei set han ved Røros, i
Hol i Hallingdal og i Vinje i Tele-
marki.
Enkja etter Olaf Rye hev daae i Dan-
mark, 65 Aar gamall.
I Irland vil det engelske Styre no
fara meir varlegt fram. Fleire, som
var sette fast, hev atter vorte frie, so-
leids Parnell og Dillon.
Rispur.
Dei gløymer seg, Fyr nokor Tid
sidan kom ein Prest her i Fylket til ein
Landhandlar og aatvara honom, at han inkje
maatte levera ut Varor um Sundags Efta; det
var det same, um Varorne var tilstelte (vegne
og inpakka) i Vika fyrr. Slik Aatferd var
likavel inkje bra paa Sundag. Daa dei hadde
snakka ei Tid um andre Ting, spurde Presten,
um Landhandlaren hadde Sigarar. Ja, det
hadde han. Presten skulde berre hava fyre
6 Skill. Daa Handelsmannen flidde honom
Pakken, sa? han: ”Men no maa De inkje segja
dette til Presten; for han aatvara meg no
nyst, at eg inkje maatte levera ut Varor paa
Sundag.”
Firdafylkje 5; 1882. S.&.
Ein Fjelbonde hadde ein framifraa gild
Hest, den var so umlag Frilaupar. No hadde
han voret i Byen eingong og rusla so smaatt
paa Heimvegen. So kjem der ei gild Vogn
køyrande baketter med tvo store feite ut-
landske Hestar fyre. Kusken ropar: ”avve-
gen!” Bonden lest ikkje vedgaa. ”Avvegen!”
lyd det -andre Gongen i ein -kaut Tone;
Bonden like roleg. ”Avvegen!” lyd det tredje
Gongen, fælt morskt, og daa det helder ikkje
hjelper, ropar Kusken svivyrdeleg: ”kven er
Du?” ”Kven er Du?” svarar det fraa Bonde-
kjerra. ”Jeger Overkusk i Hellevik!” svarar
Kusken i ein knusande stolt Tone. ”Ja um
Du so var Overkusk 1 Helvite, skal Du verta
Underkusk her!” svarar Bonden, gjev sin
vesle Gamp eit Rapp, so han set til Laups,
og um eit litet Bil bev han koyrt Kusken
avsynes.
Det var med det fyrste, Eimbaatarne
kom i Bruk her i Lande. So var det ein
Mann som vilde ganga med Eimbaaten for
fyrste Gongen. Daa han kom ut paa Bryggja
og skulde ganga umbord, so bar det so til,
at det laag ei Ferja tett attanum Fimbaaten.
No hadde Mannen høyrt gjete, at der var
baade liste Plass og 2den Plass paa Fim-
baatarne, og so trudde han Ferja maatte
vera 2den Plass; gjekk so ned og sette seg
der, avdi han vilde no reisa paa billegaste
Maaten. — So tok Baaten til aa ganga, men
Ferja vart liggjande etter, den. ”Ja no gjeng
iste Plass,” sa” Mannen, ”men ka Tid skal
no 2den Plass ganga?”
Lysingar.
Boiskolemode i Seljord.
Fra 18de Juni til 9de Juli holde-
Møde med Foredrag og Ordskifte i Sels
jord for ældre Høiskoleelever og andre
lidt videre komne Mænd og Kvinder.
Christopher Bruun bar lovet at hjælpe
mig en Tid af Mødet og andre Talere
har jeg ogsaa Haab om. Kost og Logi
paa Skolen I Kr. Dagen, Deltagelse i
Mødet 6 Kr. for hele Tiden. Man an-
modes om at melde sig itide.
V. Ullmann.
Adr.: Seljord, Telemarken.
(D. 11547—3.00).
Hos Ed. B. Gjertsen i Bergen er ud-
kommet og erholdes i alle Boglader: Bibel-
saga ved Paulsen og Mo.
(Vestmannalagets Utgaava).
Pris indb. 70 Øre.
Hos Ed. B. Gjertsen i Bergen er ud-
kommet og erholdes i alle Boglader: Vid-
steen, Oplysninger om Bygdemaalene i Sønd-
hordland. Pris 1 Kr. |
Reisekammerat
for Amerikafarere,
6 Årk, indbunden 50 Øre, i Posten 55
6 Explr. koster Kr. 2.25, 10 Expir, 4.00,
frit tilsendt.
Nikolai Olsens Bogtrykkeri.
[>
Torvgaden 5 b.
Kristiania.
Nikolai Olsens Boktrykkeri.
Lae keine]
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
