Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
94 -
Fedraheimen.
17de Juni 1882. |
Ord for det; men det var visst i
Grunnen det same. Og glad var Da-
niel. Aldri hadde han set paa Læra-
ren sin med blidare Augo, og aldri
hadde Læraren voret vissare paa, at
der i Lærlingen hans glødde ein heilag
Eld, som eingong vilde slaa ut i Song
elder Daad til Gleda for Landet.
Her var det altso, Arbeidet vaart
laag, sagde Kapellanen. Det galdt aa
ringja Folket ut or Berget, løysa det
ut fraa Trolldomen og åAandløysa.
Folket maatte læra aa sjaa, at der
var nokot, som var større enn Maten,
og at me daa Gudskjelov var meir enn
Dyr. Aand var det, som Folket trengde;
det maatte faa Augo upp for Menne-
skelivet i dess høge Herlegdom; det
maatte faa Sans for det store og høge
og ædle paa Jordi; der maatte med
eit Ord Poesi inn i Livet. Nord-
manna-Åanden fraa Fedra-Tidi maatte
upp; Folket maatte læra aa elska Stor-
daad, Soga og Seng som i gamle Dagar.
Kjempevisa, Eventyret og Folkesegni
maatte paa nytt faa Liv, og gjenom
alt dette maatte den gamle, sterke,
apostoliske Kristentrui zløda som den
avlande Livskraft, so at Salma og
Folkevisa, Soga og Trui, det gudelege
og det folkelege, kunde klinga saman
i ein heil, stor Harmoni; daa vilde
Aanden paa nytt slaa ut sine Vengjer,
daa vilde Norig vera gjenfødt. —
— Dette var so fagert, at det maatte
vera sannt, totte Daniel. Det var altid
litt høgt, og han var ikkje stød- paa,
um han forstod det; men det var
sannt; han kjendde det paa seg. Han
vart so glad av desse store, nye Tan-
karne, at han liksom totte han vart
eit betre Menneske. Den, som berre
var vaksen og Student, so ein kunde
faa taka i! For ber vilde han vera
med. Den, som ikkje var med her,
maatte sjølv vera ein Moldtræl.
Kapellanen forstod Tankarne hans
og tenkte med seg i stille Gleda, at
dette var aa vera Ungdomslærar,
dette var aa vera Uppfostrar! So
"mykje ”gylden Sæd” som der vart ned-
lagt i denne Barnesjæli, so kunde
ikkje Hansten annat enn verta rik.
— Tri Slags Menn var det, som
kunde vera Fyregangsmenn 1 vaart
store Folke-Arbeid, sagde han. Det
var fyrst Skalden. Han kunde slaa
Gullstrengjerne slik, at Folket kjende
det inn i sine Hjarterøter; han kunde
syngja, so all Trolldom brast, syngja,
so den bergtekne maatte vakna og
minnast, kor han var fødd og kor han
var boren, og kor han i Sanning høyrde
heime. So var det Folkehøgskulelæra-
ren. Han bar dei løysande Aandstan-
karne ut til Folket gjenom det livande
Ordet; han vekkte dei sovande Sjæler,
so dei kunde høyra Skaldens Song.
Den tridje var Presten. Han var paa
ein Maate den sterkaste; for han tente
paa ein Gong Guds Aand og Folke-
aanden. Men hellest kunde alle vera
med, kvar paa sin Maate. Her var
meir enn nok aa gjera for oss alle,
og endaa den minste Gjerning kunde
gjeva rik Frukt, naar ho vart gjord i
Kjærleik og Truskap.
Daniel tenkte med Gleda paa, at
han skulde verta Prest. —
Ein Ting var litt leid, og det var,
at han aldri rett kunde faa Tak paa,
kva ”Aand” i Grunnen var for ein
Ting. Kapellanen brukad det Ordet
so tidt og paa so mange Maatar. Men
forstod han det enn ikkje klaart, so
hadde han dess meir Åge for dette
store Ordet, som gjøymde i seg som i
ei vid Sky ”alt det store og høge og
ædle paa Jordi.” Kannhenda var det
i Grunnen nokonlunde det same som
det andre Ordet, Kapellanen ofte bru-
kad: ”Poesi”. Og kva Poesi var, det
visste Daniel. Like eins visste han,
at av det Slaget var der svært litet i
Folkelivet. Ikkje las dei Diktbøker
og ikkje song dei Kjempevisur. Men
det, som han no totte var mest harme-
legt, det var, at dei ikkje lenger trudde
paa Huldrefolket som fyrr. Daniel
hadde lært aa halda av Huldrefolket.
Dersom ein ikkje hadde nokot slikt,
so kunde der visst ikkje vera nokon
”Poesi” i Livet. Av Kapellanen hadde
han høyrt, at det var Rasjonalistarne,
som hadde gjort mest til aa øyde-
leggja Huldretrui, og det kunde han
forstaa. Det var so likt dei aa gjera
slikt. Rasjonalistarne hadde ikkje brytt
seg um Aand i nokon Ting, dei, sagde
Kapellanen. Og naar ein tok Huldri
burt, var der ikkje att annat i Verdi
enn Mold og Stein, og so vart Folket
aandlaust! Daniel tenkte med seg, at
han vilde prøva ax tru paa Huldre-
folket. Han kjende nok, at han i
Grunnen tvilad; men no vilde han
ikkje bry seg um det; han vilde tru.
Det var so hyggjelegt. Og naar det
kom til Stykket, kven kunde so for
visst segja, at Huldri ikkje var til?
Det var mange fyrr i Verdi, og mange
no og, berre burti andre Bygdelag,
som var likso visse paa, at dei hadde
set Huldri, som at dei hadde set Sol
og Maane. Og det var ikkje godt aa
vita, kva som kunde bu i Jord og
Haug. At dei ikkje viste seg for By-
folk og slike, det var ikkje nokot aa
bry seg um; for dei viste seg berre
for dei, som trudde. Og no vilde Da-
niel tru, so kanskje han og fekk sjaa
dei. Det vilde vera so gildt, dersom
Huldri var til. Verdi vart liksom so
heimkoseleg og hyggjeleg for oss daa.
Der vart slikt Liv i Naturen, slik
Fagerdom. Kva vent var der i ein
Skog, naar ikkje Huldri gjekk der
inne og leet? Kva Poesi var der.i
ei Aa, naar der ikkje var nokon Nøkk?
Nei. Naturen vart plent aandlaus paa
den Maaten. Men dersom Folket trudde,
at det hadde Huldrer og Nissar rundt
ikring seg i kvar Haug og i kvar Li,
so vilde det aldri gløyma burt, kva
Aand var. Daniel torde ikkje segja
nokot um dette til nokon, utan til Ju-
dith; men naar han vart vaksen og
Student, so vilde han skriva ei Bok,
som skulde vera so god, at ho skulde
lokka Folk til aa tru paa Huldri.
(Meir.)
Bibelen og dei moralske Reformer.
(Foredrag av Principal I. Macy i Iowa
Collegiums kristelege Samlag.)
(Framhald).
Dei avstengde Himmelriket. Dei
vilde ikkje sjølve gaa inn, og vilde
ikkje lata andre gaa inn. Dei var
strenge i utvortes Smaating, men lette
i det, som vigtigare var. Dei hadde
Age for Abraham og Moses, og like-
vel hadde dei misst deira Lærdoms
Aand. Dei skynad Ve’rmerkji, men
var blinde naar det galdt Tidmerkji.
Der er, etter Kristi Lærdomar og ser-
leg etter hans Straffetale til dei Skrift-
lærde og Farisæarne, ikkje Tvil um,
at han held sine Tenarar andsvarlege
til alle Tider for, at dei skynar og til-
maatar hans Sanning paa dei Høve og
Tilstand, som dei 1- kvar si Tid liver i.
Det er til all Tid forbodet ein Kri-
sti Tenar aa sjaa attende paa det ut-
vortes Livet aat gjengne Ætter og retta
Livet sitt etter slik ein Mælestav.
Dette gjorde Farisæararne, og Kristus
kallad dei Djævleborn. I utvortes
Meining var Farisærarne lenger framme
enn Abraham elder Moses; men dei
gjorde ikkje deira Gjerningar lel. Kva
var Abrahams og Moses Gjerningar?
Dei lydde Gud; dei utførde det, som
Sanningi kravde, at dei skulde gjera
for si Tid. Farisæararne gjorde alle
ytre Ting, men høyrde endaa ikkje
med til Riket. Fin Kristi Tenar, som
vil fylgja Fotefaret aat dei gode Menn
i gamle Tider, maa, liksom dei, sjaa
og utføra dei Gjerningarne, som Sann-
ingi krev, at han skal gjera i si Tid
og i sin Heim.
Kyrkja hev med Iver granskat den
rolege, fagre Preika, som Kristus heldt
til Læresveinarne sine. Men det vilde
vera væl, um Kyrkja likso ivrigt gran-
skad den eldfulle Preika, som han
heldt for Farisæaranne og dei Skrift-
kloke; for den er brukeleg til alle
Tider. Naar var det ei Tid, og naar
vil ei Tid koma, daa Hykling ikkje
vert Syndi yver alle Synder? I eit
framgangande Samfund vil altid dei
førande Menn trengja Minning um, at
dei ikkje stirer seg blinde paa dei
gamle Tider, fester seg berre ved dei
ytre Gjerninganne aat. desse, og set
dei i Staden for samtidig Plikt. —
Naar kjem den Tidi, daa dei, som gjer
dette, ikkje treng til aa minnast av
Meistaren sjølv um, at dei er paa Veg
BTUSEEETIE SETTE ære
Segner fraa Listeland.
Fortalde paa Listemaal.
(Ved M. $S.)
(Frambald.)
Kaa Slag dei talte om den Notta,
æ der ingjen som veid, aa Mannen vill
aller fortæle et Or. Men se den Da va
der ”kje hans Magje i sju Kjørkesogne
te gjøre væl baade imod Folk aa Fe.
Han kunne stemme?) Blo aa bore for
Finnskod. Han kunne gjøre ette, knyte
Krampeknude aa gjøre Krettore godt
for Re-Hammen. Han fordreiv et Spø-
gjelse, som hadde legje paa Jærsdal aa
oult aa skrege et haalt Aar, lisaa
lett som Du vil jage ud Katten. — Kaa
dæ va for Slags Spøgjelse?” Jau dæ ska
eg forteledeg. Dæ va en gamal Heste-
handlar, som hadde logje aa bedreje, kor
han fram for. Naar’an rei rundt om
Kvellann, saa hadd”an en lang Stav mæ
en Krog i, aa mæ den hukkt’an te seg
Klæe aa Lagen, som laag paa Bleig;
derte hadd”an flytte Skjiptesteinann aa
stole Jord, kor’an kunne sleppe te. Dei
toud om, at an ausaa hadde gjort falsk
Ei, aa dæ kann aller forlades, seie jou
1”) stemma, stagga.
Skriften; — Gud Fader aa Søn æ nokk
viljug te forlade; men den Helligaand
vil "kje. Naa! dette va godt aa væl.
Denne Skarven va ”kje førr .dou, førr
der blei saant et besettane Leven i Hu-
sann, at der va ”kje et Mennesk kunne
vere der. Daa dei sko stelle istand te
Ligfære hans, va der tri Kjærringe i
Kjøkkene aa staagte mæ ekkoslag, daa
dei mæ ei Gong hourte et barkje Skreg
i den Stovya, han laag paa Ligbore.
Kjærringann blei stive a Rædda aa hadde
”kje fengje Sukke for seg, førr dei hourte
et Skreg te, møgje verre ell dæ fyste,
aa om ei lida Stunn kom dæ tre’e Skre-
gje, saa dæ single i Vinnuann. Dei va
mest gal åa Rædda, men resselverte seg
daa te aa gaa inn, aa der sto en Hund
saa stor som ei Kviga te Hælta inn i
Vinnue. Dæ va klaart aa skjønne, koss
dæ haang ihob, aa at dæ va Hestehand-
laren som skreig. Daa dei saa sko bær’an
av, rabte Muren ner unne heile nore
Hus-Veggjen. Sian blei’an reint rabalsk
te loube beim. Dei kunne sjaa ”an om
Nættann, han kom rians paa ei svart
Merr, saa Ell aa Kneiste sprute om’an.
Vesst va Spetakkele, der Skjeptesteinann
laag, som’an hadde flytte.
Folk, som: torde færest den Vei, om dæ
saa hadde golle Live.
Der va ”kje,
Traf ”kje Per Jærsdal heile Lavretten
mitte paa Notta eigaang, her va slig
tykk Mørkjeskodd, at han ikkje kunne
sjaa forbi Nasetippen sin —? Dei gjekk
aa bar ein Skjiptestein imellom seg, saa
lang som denne Benkjen; aa bag ette
dei løb der en Hund som et lide Føl.
Syvert va i Grannelagje ei Nott, Per
hourte Hestehandlaren laag opp mæ
Skjipte aa oide*) aa skreig saa forbitter-
lig. Han kunne sjaa’an saa skjeleg,
kor’an laag aa slæpte aa lyppte”) paa
Skjiptesteinen, men kver Gaang han hadde
fengj’an paa Kneann, misst’an han igjen,
aa saa skreig’an paanytt. Per
ette Syvert, aa han pjekk lige te Spø-
gjelse aa snakte te dæ. Saa tog Syvert
Steinen, aa Spøgjelse gjekk føre aa
synt’an, kor’an hadde steije*). Saa sette
Syvert Steinen paa sitt Plass, aa saa
vist’an han der, kor’an hourte te. —
Om et Spøgjelse kann snakke? — Ja
dæ æ sikkert nok; men kver, som vil
snakke mæ sligt noge, maa ha et svart
Silkjetørklæ i Næyen, aa sjæl maa’an
holle i den eine Snippen aa fli Skrømte
den andre. Saa kann dæ inkje henge
seg paa’an; — hellest fær dei nok ligt
1) ”0ia” == jamra seg (segja ”0i”.)
2) lyfte. *%) stadet. ;
avste”
for Omagjen. Sakrias Halland, som
inkje brydde seg antel om Fa’n ell Mor
hans, fekk kjendt Kjærligheda, den
Gaanga han vilde fordrive Ola Lens-
mann. Iplasse for Tørklæ tog”an Pikkel-
huva aa stakk te’an; men Du ska seie,
han fekk Ola paa Nakkjen! Sakrias
bande paa, at inkje om han hadde baare
en Dambaad paa Nakkjen, hadd’an vore
trøytar, daa”an kom heim. Dæ va næst
føre Vaarvinna, dette skjedde, aa i sju
Fjortanda”e maatt’an ligge paa Benkjen
som en 20aars gamal Hankatt. — Naa!
jasaa! Du vil vede kaa Finnskod æ, aa
koss dei bore for dæ. — Ja, Finnskod,
ser Du, kann treffe baade Folk aa Fe,
baade Boi*) aa Soue. Dæ kann treffe
baade udvortes aa innvortes. Treffe dæ
ei Kjyr udvortes, saa bli gjædne Mjelk-
aarann unne Vomma skoden a, aa daa
æ der ingja Raa for dæ; men treffe dæ
innvortes, saa kan dæ bores vekk. Finn-
ballann kann vere baade store aa smaa,
men for dæ meste æ dei paa Størrelsen
som et Vibe-egg, — aa saa æ dei gjort
ihob av Karetinne aa Negle, som =&
skoren å paa en Søndag, Lerlappe, som
æ skoren å Skoan paa Søndaen, aa møgje
annt Ukrud og Trollskab. Ola Dydann
1) Buj (med open, stutt u): Buskap, Kyr.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
