Full resolution (TIFF) - On this page / på denna sida - Sydenham. Ett bidrag till medicinens culturhistoria (1845) - Sydenhams Pathologi och Nosographi
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Innan jag åter företager mig att undersöka den sanna
betydelsen af detta förhållande och pröfva, huru vida den nya läran
öf-verensstämmer med de Sydenhamianska åsigternas verkliga innehåll
och ej blott med deras yttre skepnad och talesätt, anser jag nödigt
att först böra göra följande framställning af Sydenharas åsigt af
sjukdomsprocessens olikartade momenter och deras inbördes förhållande.
Sjukdom består, enligt Sydanhara, af tvenne hvarandra mot-
%
in formam substantialem, seu speciem exaltantur, quae his aliieve
adfec-tibus, cum propria essentia convenientibus se prodit; quae quidem
symptomata, licet minus cautis videantur oriri, vel a natura partis, quam
humor obsedit, vel a natura humoris ipsius antequam hanc induerat
speciem, nihilominus revera adfectus sunt ab essentia dictae speciei in hunc
gradum recens evectae, pendentes. Adeo ut quilibet morbus specificus
adfectio sit ab hac vel illa specifica exaltatione vel specificatione
succi cujusdam in corpore animato, ortum ducens. Sub hoc genere
potest comprehendi maxima pars morborum, qui certum aliquem typum ac
formam adgnoscunt. Et profecto haud minus se natura methodo
adstrin-git in his tum producendis, tum maturandis quam in plantis sive etiam
animatibus. Qvin immo ut cuilibet sive plantae sive animali proprii quidam
ac peculiares affectus sibi competunt, ita se res habet in qualibet succi
cujuscumque exaltatione, ubi semel in speciem proruperit Exemp’um hujus
rei luculentum quotidie nobis ingerunt et ob oculos ponunt variae ist»
excrescentiarum species, quas arbores fruticesque emittunt, vel ob succi
nutrititii perversionem vel depravationem vel alias ob causas, in forma
scilicet musci, visci, fungorum aliorumque id genus; quae omnia essentia
sunt 8’ve species a parente seu arbore seu frutice diversae plane atque
distinctae. Et sane qui serio atque ad amussim pensitaverit φα/ρομερα
illa, quae febrem v. gr. quartanam comitantur; quod videlicet semper sub
autumno ingreditur, quod certum ordinem ac typum ubique servat,
revolutiones periodicas quarto quoque die non minus certe repetens quam euas
repetit horologium sive aliud quoddam ejusmodi αντόματοι·, (nisi ab
accedente aliquo extrinsecus adveniente hic ordo perturbetur;) quod cum
rigore ac notabili frigoris sensu adgreditur, quem excipit caloris perceptio
non minus sensibilis, quae tandem in sudore effusissimo terminatur; quod
denique morbus hic, quemcumque demum invaserit vix ante pernum
cequi noxium et abigi poterit et fugari — Qui haec, inquam, omnia
pensiculatius trutinaverit, haud minus firmis rationibus inducetur, ut credat
morbum hunc speciem esse, quam sunt illae, ob quas credit plantam esse
speciem, quae parem semper ad normam e terra nascitur, floret,
interit-que, atque in reliquis adficitur, pro ratione essentiae susb; neque facile
comprehendi potest, qui fiat ut hic morbus oriatur a oombinatione sive
principiorum sive qualitatum evidentium, cum planta substantia ac species
distincta in rerum natura ubique agnoscatur. — Illud interim non
diffitemur, quod cum species sive animalium sive plantarum singulae (demtis
perpaucis ϊ per se subsistant, istae morborum species ab iis dependent
humoribus, a qvibus generantur. L. C. p 21.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
