Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
7
peningur var þá mjög lítill og ávallt hin mesta búsvelta hjá
öllum þorra alþýðu. Hin vondu áhrif harðindanna á 17. öld
stöfuðu ekki aðeins af veðráttunni, heldur og af hugsunarleysi
manna og óforsjálum búskap og svo lá einokunin eins og
mara á öllum hag þjóðarinnar. Hundruðum saman komust
menn í hörðu árunum á vergang og umhleypingar og
flakk-arar úr öllum landsfjórðungum álu það litla, sem
dugnaðar-mennirnir gátu aflað sér; af öllu þessu leiddi siðaspilling,
sem ekki var hægt að bæla niður, þó lögin beittu hinum
mesta strangleika og klerkarnir prédikuðu um helvíti og
kvalir.
Aðalundirrót apturfararinnar í efnalegu tilliti var
ein-okunarverzlunin; hér er ekki þörf á að nefna nema aðeins
fá atriði, er hana snerta. Eins og fyrr hefir verið getið, var
fullkomin einokunarverzlun innleidd á íslandi 16U2,
Þjóð-verjum bannað að verzla hér og verzlunarhús þeirra rifin
r
1608. Arið 1602 fékk borgarafélag í Kaupmannahöfn,
Helsingjaeyri og Málmey einkalevfi til verzlunar á Islandi og
var höfnunum skipt milli þeirra; verzlun þessara borga stóð
í 60 ár til 1662, en þá hafði það félag fvllt mæli synda sinna,
svo þá var stofnað annað danskt félag, er hélt verzluninni til
1706, þá var verzlun á einstökum höfnum boðin upp og seld
þeim, sem hæzt buðu af borgurum Kaupmannahafnar, þessar
r
sérstöku verzlanir héldust, til 1733. Arið 1619 var fyrsti
taxti settur, er ákvað verðlag á íslenzkum og útlendum vörum,
fyrr hafði hverjum verið frjálst að kaupa ag selja eptir því
verðlagi, er seljandi og kaupandi komu sér saman um, en nú
var þetta frelsi tekið af og var í töxtunum sjaldan hirt mikið
um hag íslendinga, þó þeir sífellt kvörtuðu undan byrði
þeirri, sem þeim var lögð á herðar. Kaupmenn græddu mest
á fiski, en kærðu sig ekki um landvöruna og eptir þessu var
verzlun og töxtum hagað, svo landbúnaðinum fór aptur, en
að sjónum safnaðist fátækur þurrabúðarskríll.
Verzlunar-böndin urðu harðari og verri, eptir þvi sem leið á öldina, og
var ákvörðunum konungsbréfanna framfylgt með mestu
harðýðgi og grimmd. Þrátt fyrir sifelld bönn og hótanir,
verzluðu þó enskar og hollenzkar fiskiduggur hér og hvar á
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
