Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
160
þetta grjót saman við þá steina, sem eru í Ijallshlíðum, þar sem
enginn jökull er, og sér mismuninn, að þeir eru hvassir á liornum
og köntum. Þórður segir að sumir kunni að halda, aðskriðjöklarnir
væru myndaðir af jökulám, er frosið hefðu í vatnavöxtum, »en
þegar nánar er athugað, sést að það getur eigi verið, þvi þessi
leir-ugu og óhreinu fljót eru mjög straumhörð, og frjósa þessvegna
nærri aldrei, nema þegar þau eru full af snjó og krapa, en
sá ís, er inniheldur óuppleystan snjó, er aldrei gagnsær eins
og sá, sem myndaður er úr hreinu vatni«, heldur
höfundur-inn því, að skriðjöklarnir geti ekki hafa myndazt á þann hátt.
í fjórðu og fimmtu grein talar Þórður Vídalin um
ís-myndun, þegar ís er gjörður með iþrótt, og er alllangorður
um það, hvernig gjöra megi ís úr snjó, saltpétri og salti.
Ræður hann af þvi (§ 6), að skriðjöklarnir geti myndast af
blöndun salts og saltpéturs, snævar og vatns, einkum þegar
kuldinn lika er mikill. Höfundurinn imyndar sér, að saltpétur
sé mikill i jöklum, og færir þau rök fyrir máli sínu, að
gras-gróður sé opt mikill nærri jöklum og feitur jarðvegur, en
það hljóti að koma af því, að saltpétur sé í jöklunum, sem
auki gróðrarmagn jarðvegsins í kring; hafísinn frá Grænlandi
muni aptur vera saltpéturlaus og því fylgi honum mikil
ófrjó-semi. Höfundurinn segir enn fremur, að sölt muni vera í
hinum gljáandi krystöllum, er víða séu i fjöllum kringum jökla,
en sannar það þó ekki fremur en hitt. Þórður Vídalin getur
þess enn fremur, aó einhver kunni að koma með þá mótbáru,
að heimskautshöfin hlytu öll að frjósa, ef söltin stuðluðu að
ismynduninni, en þvi svarar hann svo, að það mundi og verða,
ef sjórinn væri kyrr, en hann segir bylgjuhreifing úthafsins
brjóti jafnóðum ísinn, sem myndast. Skoðun Þórðar á myndun
jöklanna er þessi: vatnið, sem ísinn myndast úr, kemur úr
uppsprettum neðanjarðar, en uppsprettuvatnið er svo tilkomið,
að sjórinn kemst gegnum sprungur neðanjarðar inn í hella,
spennist upp af jarðhita og veróur að gufu, vatnsgufan þéttist
og vatnið leitar svo upp úr jörðunni, en er það kólnar og
verður fyrir áhrifum salts og saltpéturs, frýs það og þannig
myndast jöklarnir. Páll Bjarnason, sem gefið hefir út
rit-gjöróina, fellst eigi á skoðun frænda síns, og skulum vér síðar
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
