Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
161
tala um skoðanir hans í þessu efni, þvi þær eru að mörgu
merkilegar.
I sjöundu grein talar Þörður Vidalin um hreifingu
jökl-anna, og segir að hún fari ekki eptir neinum vissum lögum,
»stundum hreifast þeir áfram á sumrum, en fara aptur á bak
á vetrum, stundum ganga þeir fram á vetrum, en aptur á
sumrum, en mest hreifast þeir, þegar eldslogar og vatn
kast-ast upp úr þeim«. Mest fara jöklar um 200 skref áfram, en
stundum minna, brún þeirra er þá stundum slétt, stundum
með þverhnýptum jökulhömrum. Orsökin til þessarar
hreif-ingar heldur höfundurinn að sé frostið, sem útvíkkar alla
hluti. »SmáhóIar springa stundum með brestum, þegar vatnið
innan í þeim ekki getur lengur staðið á móti vetrarkuldanum,
en á sumrum lokast sprungurnar aptur vegna hitans«. Svo
er og með jöklana, í þeim eru ótal sprungur, þær fyllast af
vatni á sumrum, en það vatn frýs á vetrum, við það þenst
jökullinn, springur aptur og mjakast áfram, heyrast opt stórir
brestir i jöklunum þegar þeir eru að springa; síðan þíðir
sumarhitinn yfirborð jökulsins svo hann minnkar aptur, koma
þá fram stórir steinar, er voru inni í jöklinum, og stundum
bráðnar líka undan þeim svo þeir detta niður. Af því
vetrar-kuldinn á Islandi, einkum á fjöllum, varir lengur en
sumar-hitinn, getur sólin aldrei brætt eins mikið, eins og við bætist
á vetrum, þess vegna segir höf. að jöklarnir séu alltaf að
aukast. Afl frosts og snævar sést vel á steinum þeim, sem
eptir verða, er skriðjökull minnkar, þeir eru opt svo meirir,
að það má mylja þá milli handanna. Ritgjörð Þórðar
Vída-líns ber í heild sinni vott um ágæta athugunargreind, sem
varla sést hjá nokkrum öðrum íslendingi á 17. öld, í því er
snertir lýsing á eðli skriðjöklanna er hann langt á undan
samtið-armönnum sínum og nálgast töluvert skoðanir manna á miðri
19. öld; þó ályktanir hans um fyrstu myndun skriðjöklanna
séu nokkuð kátlegar, þá er ritgjörðin í heild sinni mjög
merkileg.
Þórður Vídalin hefir eflaust töluvert fengizt við
grasa-fræði, þvi hún var í þá daga nátengd læknisfræðinni, og var
þá í grasabókum varla annars getið, en notkunar grasanna
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
