Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
178
og dönskuskotið, og mest bar á því hjá Magnúsi Stephensen
af þvi hann ritaði svo margt og mikið, það var mikil
fvrir-munun að jafn gáfaður og duglegur maður skyldi rita svo
stirt og bjagað mál; líklega hefir hann tekið sér danska
rit-höfunda til fyrirmvndar, en margir þeirra rituðu i þann mund
tyrfið og tilgert mál.
Enginn Islendingur í þá daga gjörði jafnmikið til að fræða
íslenzka alþvðu um náttúrufræði og læknisfræði einsog Sveinn
Pálsson; vér skulum hér stuttlega geta alþýðurita hans; flest
þeirra skrifaði hann á yngri árum og afkastaði þá miklu.
Eptir áeggjan Hannesar Finnssonar biskups sneri Sveinn
Páls-son riti um eðli mannsins eptir Martinet, hollenzkan prest,
á islenzku1 og eru í þeirri bók ýmsar fróðlegar athugasemdir
eptir Svein sjálfan.2 Þá útlagði Sveinn einnig lækningabók
eptir B. C. Faust.3 samdi ritgjörð utn einfalda sjúkdóma á
’) Eðlis-útmálun Manneskjunnar gjörð af Dr. Martinet. Snúin af
dönsku af Sveini Pálssyni. Leirárgörðum 1798-8vo (VIII -f- 116 bls.).
’) þrjár af þessum athugagreinum set eg hér til skemmtunar og
fróðleiks: >f’annig gefast blindir sem heyra ótrúlega vel; aðrir sem
þekkja lit hesta og annara dvra við eina saman áþreyfingu; nokkrir sem
aldrei verða áttaviltir þó ekkert sjái o. s. frv. Fyrir hérum 20 árum
(svo sagði mér biakupinn Hannes Finnsson) dó prestsekkja Helga
Jóns-dóttir á Asi í Hálsasveit. hún hafði misst sjónina í bólunni, en sneið
og saumaði, prjónaði marglitt útprjón og skamtaði mat þó aldeilis blind
væri» . . . »Heyrt hefi eg fyrir norðan getið um blinda stúlku. sem
lærði að prjóna með vinstri hendi og hægra fótar tám og marga vitað
menn einsýna. sem betur sjá með sínu eina en aðrir með báðum
aug-um< ibls. 36—37). Á bls. 99—100 getur Sveinn um marhnútaveiði
Vopnfirðinga og segir »þessi veiði tíðkast einungis í svo kölluðu Núpslóni
og fæst stundum svo mikið að hert er sem Mývatns-reiðar». »Víða eru
jarð-grafm hús ómissandi til dæmis á fjöllum fyrir austan vegna
sandfoks-ins, en hvar slíkur jarðvegur er sem þar. er húsdaunninn miklu betri en
í mektarbænda stofum viða hvar við sjó. Eg vildi bæta fjósveru fólks
milli Markarfljóts og Almannaskarðs hér við. sem einum meðal
óholl-ustu lands ósiða« (bls. 105—106).
3) B. C. Fnust: Spurningakver beilbrigðinnar. íslenzkað af Sveini
Pálssyni. Kmhöfn 1803-8vo (8 + 92 bls.). Kver þetta tileinkar Sveinn
lærisveinum Hólaskóla. Formálinn er dags. i október 1799. Aptan við
er morgunsálmur hins heilbrigða og kvöldsálmur hins sjúka eptir Jón
Þorláksson prest. Rildómur um bókina eptir Magnús Stephensen er i
Kjöbenhavns lærde Efterretninger 1808 bls. 487—489.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
