Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
183
efni töluvert lengra; hann tekur eptir því að blágrýtislögin
hallast víðast inn að miðju landsins og ætlar að miðjan hafi
sigið, hann tekur eptir gjallskánum neðan á blágrýtislögunum
og sýnir fram á að holurnar í blágrýti og hrauni muni vera
myndaðar af vatnsgufum; hann lýsir blágrýtisfjöllum betur en
áður var gjört og rannsakar víða stuðlaberg af ýmsri tegund.
Sveinn finnur fvrstur manna hnullunga af »gabbrö« og
»grano-phvr« á Breiðamerkursandi og kallar þá »granit« einsog
eðli-legt var eptir nafnagiptu þeirra tima; hann ímyndar sér að
undirlag landsins muni vera granít, en ekki vill hann samt
fallast á að landið sé allt myndað af eldi. Sveinn finnur
einnig fyrstur hnullungaberg (konglomerata) i fjöllum á
Suður-landi og rannsakar viða fornar sævarmenjar^skeljar og hella;
hann er hinn fyrsti sem leiðir full rök að því. að
Suðurlands-undirlendið hafi áður verið i sjö, hann fann þar malarkamba,
skeljar og hvalbein og sýnir fram á að hellar, sem þar eru
víða undir fjallshlíðum, munu vera myndaðir afbrimi. Hann
skoðaöi einnig malarhjalla fram með ám og lýsir því hvernig
þeir myndast. er árnar grafa sig niður. Sveinn Pálsson jök
einnig mjög þekkinguna um eldfjöllin og lýsir sumum þeirra
t. d. Skjaldbreið; hann safnar mörgu til sögu eldfjallanna og
athugar Kötlugosið 1823 og lýsir þvi. Um hveri ritaði Sveinn
margt og lýsir mörgum hverum og laugum víðsvegar um land.
Hugleiðingar hans um eðli hveranna og uppruna eru og
all-merkilegar, þö þær séu byggðar á ýmsum skökkum
hugmynd-um, sem menn þá höfðu um jarðhitann.
Vér höfum opt getið þess hér að framan að Sveinn
Páls-son fékkst mikið við grasafræði og safnaði plöntum fram eptir
allri æfi; þvi miður munu plöntusöfn hans fyrir löngu vera
týnd, nema þaö litla sem hann sendi Hooker.
Grasafræðis-rannsóknir Sveins komu ekki að tilhlýðilegum notum fremur
en annaö, af því hann gat ekki komið ritum sínum út. I
ferðabók Sveins er þó margur fróðleikur um jurtariki Islands.
Sveinn fann margar sjaldgæfar plöntur og getur um
vaxta-staði þeirra1 og er engin ástæða til að halda annað en að
*) Eg set hér til dæmis og fróðleiks vaxtarstaði nokkurra sjaldgæfra
blómjurta er Sveinn nefnir í ferðabók sinni og almanökum: Linum
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>