Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
149
svima um hina sönnu samsetningu bergtegunda, Blágrýti
tekur yfir helming af öllu flatarmáli Islands og vakti líka
r
fljótt athygli allra, sem til Islands komu. Sveinn Pálsson
lýsir fyrstur glögglega hraunskánum á takmörkum
blágrýtis-laga og siöar Mackenzie; síöan hafa engir jarófræðingar, nema
Menge og Winkler, efast um að blágrýtislögin væri eldgömul
hraun, þó flestir ætluðu að þau hefðu runnið á mararbotni.
Sveinn Pálsson fynnur fyrstur, að blágrýtislögin hallast 4—5°
frá sjó inn í landið og Krug von Nidda athugaði hið sama á
Austfjörðum, en það gat ekki samrýmzt við skoðanir hans
r
um trachyt-beltið, er hóf Island og varó hann því að reyna
að gjöra sér grein fyrir þessu með því að ætla að landið
hefði sokkið aptur nokkuð eptir hafninguna. E. Robert
at-hugaði einnig halla blágrýtisins og svo hver af öðrum. Th.
Kjerulf mældi hallann víða á Suðurlandi og Norðurlandi og
fann að hann var allmisjafn á ýmsum stöðum1.
Enginnjarð-fræðingur á þessu timabili fann þó fastar reglur eða lögmál
fyrir basalt-hallanum, og athuguðu ekki heldur brot i
blágrýt-ishéruðunum, er sýndu mismunandi sig á ýmsum
landspild-um. Bunsen var hinn fyrsti, sem sundurliðaði (analýseraði)
íslenzkt basalt að nokkrum mun, hann rannsakaði basalt úr
Esju, Viðey, Hagafjalli, Skarðsfjalli, frá Kalmannstungu, úr
Almannagjá, Hekluhraunum ogvióar;2 úr þessum »analysum«
reyndi svo Sartorius von Waltershausen að reikna
mineral-samsetningu þessara bergtegunda3. Genth rannsakaði
efna-samsetningu ýmsra hraunsteina, er Bunsen hafði safnað í
Hekiuhraunum, Þjórsárhraunum og víðar;4 Th. Kjerulf
at-hugaði á sama hátt blágrýti frá Hvammi í Norðurárdal og
dolerít frá Keflavik5. Paijkull analýseraði steina úr Leir-
’) TJi. Kjerulf: Bidrag til Islands geognostiske Fremstilling, bls.
29, 34, 39, 47, 48.
J) Poggendorffs Annalen. 83. Bd. 1851, bls. 202 og 209.
3) Ueber die vulkanischen Gesteine von Sicilien und Island.
Gött-ingen 1853, bls. 141—142.
4) Annalen der Chemie und Pharmacie. Bd. 67. 1848, bls. 13.
s) 77i. Kjerulf: Om Islands trachytiske Dannelser (Nyt Magazin
for Naturvidenskaberne VIII. 1855, bls. 89).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
