Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
64
Strendur Islands.
súlnaröðnm í veggjunum. Framan í hamrana helir sjórinn
gert port eða hellra hérumbil 10 faðma háa, og standa
gevsimiklar súlur i röðum beggja vegna, brimið hefir smátt
og smátt holað hellrana inn i bergið og loks hefir
sævar-krafturinn og hið innilokaða loft getað mölvað gat á
hvelf-inguna, þar spvtist sjórinn upp i hafróti og kastar sandi, möl
og þangi hátt i loft upp. Sumstaðar ber það við. að
sævar-hellar sameinast og er bygging þeirra þá oft margbrotin.
slíkur hellir er Baðstofa i Valasnös hjá Hellnum á
Snæ-fellsnesi. Smáir og stórir hellrar eru dreifðir um alt land
r ..
i flæðarmáli. A Suðurlandi, undir E^’jafjöllum, i Olfusi og
viðar eru brimsorfnir hellar i fjallshliðum langtfrásjó; þar
hefir sjórinn áður náð upp að fjöllum, þegar alt Suðurlands
undirlendi var í kafi. Aðrir hellar i móbergshéruðum hátt
og lágt i fjöllum eru myndaðir á annan hátt.
Harðir klettar, sem brimið leikur um, fægjast allir
ein-kennilega og rákast stundum af sandi og möl, sérstaklega
r
i sambandi við isrek. A sumum bergtegundum leysast efnin
svo sundur, að yfirborð klettanna verður alt með
óreglu-legum holum og dældum eða með hryggjum einsog
víra-virki; slikt sést oft á grásteini. þar sem hann verður fyrir
áhrifum sævarins. I kringum Reykjavik sjást einkennilega
sunduretnir grásteinsklettar. ekki aðeins i flæðarmáli þvi
sem nú er, heldur og i Öskjuhlið og viðar, hátt yfir
sævar-máli, af þvi sjór hefir áður náð þangað; samskonar
grá-grýti sunduretið af sjó sést i Asbyrgi og viðar. Þar sem
sjórinn sifelt lemur sæbratta strönd, myndast skora í bjargið
eða hjalli i flæðarmáli, brimhjalli, sem smátt og smátt
etur sig lengra og lengra inn i fjallið, unz sjórinn ekki kemst
hærra, en sé landið smásigandi, heldur brimið stöðugt áfram
að brjótast inn i landið. Niður á brimstallinn fellur grjót
það, sem öldurnar losa og steinar þeir, sem niður hrynja
úr hærri hlíðum, og molar brimið þá og gerir hnöttótta.
Lausagrjótið sogast út á hallanda brimstallsins, eða út fyrir
hann, og myndar þar marbakka, eða legst ofan á hjallann,
þegar hann er breiður. Afl og áhrif sævarins á bergið upp
af brimstallinum er fyrst og fremst komið undir krafti bylgj-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
