Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Firðir. 91
3. Flóar, firðir og nes.
Eins og fyrr var getið, skerast margir flóar og firðir
inn i Island á þrjá vegu, íióarnir helzt að vestan og
norð-an, firðirnir mest að austan og norðvestan. Almur
sævar-ins, sem skerast inn í landið, kalla menn i daglegu tali fióa
og firði. vikur og voga og fara þá mest eftir stærðinni, en
eðli-legra er að skifta þeim niður eftir uppruna og myndun. A
fióum og fjörðum er töluverður munur, fióarnir eru oftast
stærri og tiltölulega miklu breiðari en firðirnir, uppruni
þeirra er lika annar, fióarnir hafa, að ætlun manna, fiestir
myndast við landsig, spildur úr jarðarskorpunni hafa
rask-ast milli bresta og sígið, firðirnir hafa aftur á móti orðið
til af vatnsrensli og jökulnúningi á löngum tima.
Pegar nánar er að gáð, sést það fijótt, að þær
sævar-kvíslir, sem landfræðingar kalla firði, hafa sérstök einkenni.
Firðirnir eru vanalega langir og mjóir, djúpir vatnsálar,
allþröngar glufur með bröttum fjöllum á báða vegu, þeir
eru oft krókóttir og kvislast stundum á margan hátt. Firðir
þessir skerast oftast inn i sæbrattar og fjöllóttar strendur,
þvert á strandlinuna, án þess að taka verulega tillit til
bergtegunda og jarðmyndana, þeir eru vanalega margir
saman i hópum, þannig t. d. á Grænlandi, i Noregi og á
Islandi. Menn telja það einkenni hinna eiginlegu fjarða,
að þeir eru oftast dypri um miðju eða innar heldur en i
mynni. Stundum er þröskuldur eða landhryggur neðansævar
i fjarðarmynninu sjálfu, stundum nokkru utar á mararbotni;
stundum eru margir hryggir i firðinum, svo fjarðarbotninn
skiftist í vatnsfyltar skálar eða trog. Firðirnir standa i
nánu sambandi við dalina, sem upp frá þeim ganga og eru
að öllu eðli og útliti likastir sæfyltum dölum. Einkennilegt
er það, að útbreiðsla fjarða þessara á jörðunni er
einskorð-uð af sérstökum takmörkum; fjarðastrendur ná á
noröur-hveli jarðar ekki lengra suður en á 49° n. br. og á suður-
r
hveli eigi lengra norður en að 41° s. br. A vesturströndum
fastalanda nálgast firðir meir miðjarðarlínu en á
austur-•ströndum og jarðfræðisrannsóknir sýna, að þar hafa alstaðar
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
