Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
76
Suðurströndin.
r
Holtsós eða Holtslón undir Eyjafjöllum. A
Suðurlands-undirlendi renna margar stórár til sævar og Markarfijót
austast, það kvislast ákafiega kringum Landeyjar og næst
malarkambi eru langir uppistöðuálar, sem kallaðir eru
Gljár. Pjórsá og Olfusá breiða sig mikið út að neðan, en
mynda þó ekki eiginleg lón, það eru aðeins ósabreiður, sem
sjórinn engin veruleg áhrif hefir á.
Fullkomin lónamyndun í stærri stil er hvergi nema
suðaustan á Islandi, en smálón eru þó hér og livar
annar-staðar, þar sem kringumstæðurnar hafa verið hentugar fyrir
myndun þeirra, árburður mikill borist með straumum og
sest i afdrep eða brimið stöðvað straumlitlar ár. Þannig
mætti nefna ýms lón fyrir Mýrum vestra og
Straumfjarð-arós. Þá eru ýms smálón á Snæfellsnesi með malarrifjum
fvrir utan, bæði sunnan og norðan á nesinu, og eins beggja
megin við Látrabjarg; þar má helzt nefna Bæjarós á
Rauðasandi, það er allstórt lón um iióð, en um fjöru eru
þar viðáttumiklar leirur með pollum og álum. Yestur úr
lón-inu gengur langur áll milli bygðarinnar og rifsins og er hann
kallaðurFljót. Enn mætti fleiri smálón telja viðsvegar um
land ef þörf gerðist.
Eins og vér höfum séð, eru stór sævarlón fremur
sjald-gæf, til þess að þau myndist, útheimtist að nokkurnveginn
jafnvægi sé komið á milli fljótanna og brimsins, en þar sem
árnar eru ofstopalegar og mjög breytilegar einsog á
sönd-unum i Skaftafellssýslu myndast aðeins hreyfanlegir
vatna-iiákar og breytilegir ósar. I þessum jökullónum er þvinær
eingöngu jökulvatn, þó sjór falli upp i þau um ósana, þegar
stórstreymt er eða mikill álandsvindur. Mörg strandavötn
eru að eðli sinu náskyld lónum og hafa áður verið
sævar-lón, i þeim er stundum ferskt vatn, stundum salt vatn eða
hvorutveggja á vixl eftir ósum og aðrensli, sum þeirra
standa alls ekki sjáanlega i sambandi við sjóinn, þó þau séu
við malarkambinn. fesskonar vötn eru flest á Norðurlandi
og mun þeirra síðar getið i vatna-kaflanum.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
