Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Sandar.
147
í tentar, örmjóar eggjar; hvergi er hindrun fjrir sandrokiö.
sem veltur i ofviðrum eins og ólgusjór ofan frá jökli margar
milur niður milli fjallgarðanna. Enginn gróður þrifst i
dölunum fyrir sandfiugi. hvergi sést planta fyr en rétt uppi
undir brúnum, þar eru nokkrar mosatægjur og
gróðrar-tiesjur, þvi þar heiir sandrokið minna afi. Roksandurinn
er á þessu svæði samsettur af móbergsdusti. eidfjallaösku
og svörtum og mórauðum vikur- og gjailmolum mjög
létt-um. Af þessum hluta hálendisins ganga svo að segja
sam-anhangandi roksandstiákar niður með Tungná og Pjórsá
niður i bygð og ná þar saman við sandana i Hekluhraunum.
Hér eru engin fjöll til verndar, þvi dalir allir og skorur
ganga i sömu stefnu eins og sandrokið. frá norðaustri til
suðvesturs. en niður með Pjórsá eru ílatlendi; roksandurinn
hefir þvi frá alda öðli átt hér frjálsan aðgang að
undir-lendinu.
I öllum móbergshéruðum eru ungar og gamlar
rok-sandsmyndanir yfirleitt mjög algengar og skiftast
roksands-lög þar viða á við árburð og jökulruðning. Móbergsdustið
berst, eins og fyrr gátum vér, oft með vindi til fjarlægra
héraða og af þvi hafa víða við ár- og lækjarfarvegi í
mó-bergs- og blágrýtishéruðum myndast þykkar jarðmyndanir,
sem vér köllum móhellu. Pessar móhellumyndanir verða
þó þvi þynnri og óalgengari sem fjær dregur
móbergs-beltinu. I árbökkum i blágrvtishéruðum má viða sjá. að
móhella skiftist þar á við lábarið grjót, ármöl og fornar og
nýjar jökulmyndanir; sumstaðar er mór, sumstaðar
vikur-lög, jökulborið stórgryti, eða jafnvel grágrýtishraun og
blá-grýtishraun milli móhellulaga. Hvergi er móhellan eins
þykk og stórgerð eins og á Suðurlandsundirlendi, á
Rang-árvöllum og Landi og i Holtum, enda eru þær sveitir næstar
móbergshálendinu, sem er aðaluppspretta alls sandroks og
roksandsmyndana. A Landi hefir sandrokið, eins og fvrr
gátum vór, gert mest mein, það stendur opið fyrir
áhlaup-um sandhafsins, en hefir áður notið skjóis af jarðvegi,
skógum og lyngi. en menn hafa á fyrri tímuin i heimsku
sinni rifið og skemt þessar hlifar sveitarinnar, svo sand-
10*
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
