Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
150 Dalmyndanir.
Með því nú að allir lækirnir, sem falla niður af
bergbrún-inni, ekki hafa jafnörðugt starf, þvi harka bergsins og
aðrar kringumstæður eru alt af mismunandi, þá eru sumir
lækirnir fijótari að grafa sér farveg en aðrir; sá lækurinn.
sem dýpst grefur sig, leiðir hina smærri til sin, því þegar
hann er orðinn djúpur, hallar að lionum á báðar hliðar, og
við það neyðast hinar næstu vatnsæðar til að renna i dýpri
lækinn. Pað er hvorutveggja alment, að sjá í fjöllunum
jafnhliða vatnssitrur, þar sem vatnsáhrifin eru enn þá stutt
komin, og eins hitt, að sjá margar vatnsæðar sameinast
eins og hrislur efst. Smátt og smátt grefur þessi
vatns-hrísla við fjallsbrúnina sig dýpra niður og myndast þá lítil
hvilft i bergið, sem alt af stækkar meir og meir og verður
að endingu að skál eða ketilmynduðum botn, sem á enn
lengri tíma grefur sig inn i fjallið og verður að dal. Ur
þessari dalskál rennur lækur i djúpu gili og er þar
sam-einað vatnsmegn allra vatnsæðanna i hrislunni. Pegar nú
mjóar fjallsálmur eru milli fjarða eða dala, þá nagar
vatns-renslið fjöllin á báða vegu, og ber þá oft við að hvilftirnar
mætast í miðju fjallinu, og er þá fyrst örmjór hryggur eða
kambur á milli, en ef vatnsmegnið er jafnmikið beggja
megin, þá stækka hvilftirnar jafnt og eyða hryggnum, sem
er á milli þeirra; kemur þá skarð i fjallið. Pegar tveir
botnar mætast, þá er það oft, að annar hefir meira
vatns-megn og verður hann þá yfirsterkari og færir sig smátt og
smátt yfir á hins landareign; að lokum dregur hann til sín
vatnsæðarnar frá hinum, nagar skarð þvert yfir fjallið, og
heldur áfram, unz liann er búinn að saga sundur fjallið
niður undir rætur, og hættir eigi fyrr en hallinn er orðinn
svo litill, að vatnið hefir ekki lengur afi til að naga bergið
og bera burtu það, sem niður i dældina fellur. Pvi meiri
sem hallinn er, þvi meira er aii vatnsins, og falli það i
fossum út af björgum, á það hægast með að skera sér gljúfur
í bergið; i miklum halla bera smálækir stórgrýti og möl,
en árburðurinn verður þvi smágjörvari sem hallinn verður
minni og neðst við ósa, þar sem hallinn er litill eða enginn,
bera árnar undir sig.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
