Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Botnar.
157
urmul af grjóti niður á aðaldals-jökulinn, sem fluttist burt
með honum, og þvi gátu engar giljadrúldur myndast á
ís-öldu, drúldurnar hljóta allar eða fiestar að hafa myndast
síðar. A stöku stað, þar sem botnarnir voru stórir og
klett-arnir háir og brattir i kring, héldust fannjöklar mjög lengi
niðri i skálunum, jafnvel eftir að aðaljökull dalsins var
bráðnaður og horfinn; niður fannirnar hröpuðu óteljandi
steinar og björg, og hafa slíkar urðarhrúgur sumstaðar
haldist enn i hliðum og dölum. Afarstórar urðarhrúgur af
þessu tagi eru við Hraunsvatn i Oxnadal, við Nykratjörn i
Svarfaðardal og hjá Dyrfjöllum.1)
Endar dala eru oft skálmyndaðir botnar með
hring-löguðum hamragirðingum og stöllum. Sumstaðar skerast
botnar svo langt niður, að þeir ná að flæðarmáli og
stund-um gengur sævarvík inn i botninn. fesskonar botnar
eru algengir norðan til á Hornströndum og viðar. Fyrir
sunnan Horn er að austanverðu röð af skálmynduðum mjög
reglulegum hvilftum, ná sumar niður að sjó, en aðrar eru
ekki svo djúpar og liggja hamrar fyrir framan þær. Bygð
er viða i bollum þessum, en sumstaðar verður (t. d. i
Látra-vik) að nota stiga til þess i mynni dalsins að komast fyrir
björgin niður i fjöru. I þeim hinum stóru botnum, sem ná
niður i sjó, hefir viðast myndast undirlendi og er þar
oft-ast bygð og graslendi. Sjór hefir áður gengið inn i botninn
og sjást þar viðast fornar menjar eftir liærri stöðu
fjöru-borðsins, malarkambar, forn rekaviður og hvalbein, langt frá
sjó. Fyrir framan vikina hefir myndast sandrif og lón fyrir
innan, en þegar landið reis, lokaðist lónið og varð að
stöðu-vatni, en siðan fyltist það smátt og smátt með leir og
ár-burði; þar ofan á kom svo gróður og mýrlendi, sem
sum-staðar þornaði og varð að harðvelli, þegar árnar við hafning
landsins gátu skorist niður og ræst flatlendið. Slikar vikur
eru algengar í blágrýtishéruðum kringum land alt, en óviða
mun þó jafnhægt eins og á Hornströndum að athuga hin
ýmsu myndunarstig þeirra.
fessum urðum hefi eg áður lvst i Andvara XXIII, bls. 120—128,
143; XXI, bls. 28-29.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
