Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
156
Dalmyndanir.
á Austfjörðum1) o. s frv. Hér hefi eg aðeins tekið nokkur
dæmi um skriðuhlaup og snjófióð á Islandi, en ótal fieiri
mætti telja ef þörf gerðist.
Botnar. Við fjallabrúnir og kringum tinda eru viða á
Islandi raðir af skálmynduðum eða bollalöguðum botnum
og eru þeir einna reglulegastir á Vestfjörðum, skálarnar við
Skutulsfjörð og Dýrafjörð eru alkunnar. Vér höfum þegar
getið um hina fyrstu myndun og tildrög þessara botna.
Fram með brúnum blágrýtisfjalla, einkum i dölum nærri
sjó, skerast skálar þessar niður i miðjar hliðar. Niður i
kvosir þessar renna smálækir frá brúnum og sameinast eins
og greinar á tré. Botnarnir hafa ýmsa stærð eftir aldri, en
vanalega sýnast þeir stækka eftir þvi sem nær dregur sjó.
Fjallalækirnir flytja daglega möl og grjót niður í botnana
og niður úr þeim, og vatnavextir, skriður og snjóflóð bera
stór björg niður i skálarnar, alt þetta flytur gilið niður i
dalinn, svo flatvaxin gilkeila myndast fyrir neðan botninn,
sem að stærð sinni svarar til dalskvompunnar i fjallinu, því
þaðan er alt grjótið runnið eins og sandur i neðra enda á
stundaglasi. Þessar gilkeilur kalla menn á Islandi
gilja-drúldur, og sjást hvivetna raðir þeirra fram með
fjallshlið-unum; þar sem drúldurnar eru farnar að gróa upp, standa
eigi allsjaldan bæir á þeim; botnlækurinn verður þá að
bæjarlæk, sem ólmast og kvíslast i leysingum á vorin, og
getur þá skemt tún og engjar með grjótburði. A stöku
stað eru i fjallshliðum skálar drúldulausar, úr þeim koma
litlir eða engir lækir, svo grjótburður verður enginn eða
þvi nær enginn. Eg ímynda mér, að myndun botna þessara
hafi byrjað löngu fyrir isöld, og hafi þeir, sem fyrr er getið,
sorfist niður af vatnsrensli. Frá hverjum botni lá þá
gilja-drúlda niður i dalinn, en skriðjökull sá, sem gekk út dalinn,
sópaði þeim öllum burtu. Milli hinna stóru skriðjökla gengu,
nærri sjó, fjallaálmur brattar og snjólitlar, á þeim beggja
megin voru raðir af botnum og smádölum. sem smájöklar
gengu niður um til aðaljökulsins. Pessir smájöklar báru
’) Fjallkonan 1904, bls. 43-44.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
