Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Bergvatnsár.
291
áin sig niður og myndar oft þröngt gljúfur, en fremst hleður
hún undir sig. Straumhraðinn vex með halla og
vatns-megni, en minkar þar sem áin breikkar og grynkar; af þvi
vatnsmegnið er mjög mismunandi eftir árstimum og árferði,
leiðir af þvi að fljótamyndanir eru oft samsettar af
smá-gerðum og stórgerðum lögum á vixl, og sést það víða í
árbökkum. Þegar kemur niður á flatlendi hlykkjast árnar
þvi meir sem hallinn er minni og skiftast neðst við
út-renslið i margar kvislar eða ósakerfi (delta), eða stiflast við
mynnið i lón eða breikkur, þegar brimið veitir mótstöðu,
þannig hafa islenzkar ár myndað mörg lón á Suðurlandi,
sem iyr var getið, og lika annarsstaðar þar sem strönd veifc
mót opnu hafi. Markarfljót kvislast um Landeyjar og myndar
langstærsta ósalandið á Tslandi, þá myndar Jökulsá i
Axar-firði allstóra ósaspildu og Lagarfljót og Jökulsá á Brú liafa
myndað undirlendi við Héraðsflóa. I löngum fjörðum, þar
sem úthafsbrimið ekki kemst að, eru ósarnir vanalega
all-mikið kvislaðir, og þó skipulegir, og helzt árburðarflöturinn
neðansævar langt út i firði; sést slikt bezt á fjörum i
fjarðar-botnum, rásir kvislanna og marbakkinn fyrir utan
(Eyja-fjörður, Borgarfjörður, Hvalfjörður).
í>ó stórár á Islandi séu sumar mjög vatnsmiklar, þá
eru þær þó til litilla hagsmuna fyrir samgöngur og flutninga,
þær eru þvert á móti margar til hins mesta farartálma.
Með tímanum munu menn þó líklega sumstaðar nota sér ár
og siki til flutninga, að minsta kosti með köflum, þar sem
lygnt er, en viðast mun þó straumharka og grynningar gjöra
flestar ár gagnslausar 1 þessu efni, og jökulárnar á söndunum
sunnanlands munu að likindum lengi verða þröskuldur fyrir
samgöngur. Hvitá í Borgarfirði er hin eina stórá, sem er
skipgeng, eftir að Norðurá er runnin i liana, en grynningar
i firðinum hamla innsiglingu. I mörgum öðrum ám mætti
fara á bátum með köflum, en þá eru vanalega grynningar
i árósum, gljúfur, hávaðar og fossar til fyrirstöðu.
Lagar-fljót er hið efra fært hverju skipi, þó það megi nú fremur
vatn kalla en á, en neðan til er straumharka og hávaðar
og brim og sandar fyrir opnu hafi við mynniö. Nú hafa
19*
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
