Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
84 EldfjölL.
eldum á mararbotni og horfið siðan, einsog íiestar slíkar
eyjar. Hinn 11. nóv. 1873 sáu sjómenn af Arskógaströnd
eld i haíi, i stefnu norðan við Hornstrandir1). 1783 þóttust
menn líka verða varir við gos fyrir norðan land eða norð-
r
vestan við Vestfirði2). A landabréfi eftir Jóhanues Ruysch,
sem gjört var 1507, sést eyja ein milli Islands og Grænlands
og er þar ritað hjá: ^Pessi e}Tja brann til kaldra kola árið
1456«. Petta virðist benda á, að eldsumbrot fyr og siðar
hafi orðið á mararbotni, fyrir norðan land.
Hraun. Pó isienzk eldfjöll yfirleitt séu smá, oft litlar
og lágvaxnar eldborgir eða gigaraðir, þá eru þó hraúnin,
sem frá þeim hafa runnið, afar viðáttumikil. Hraun á
Is-landi, mynduð eftir isöldu, taka yfir 200 ferh. milur og
lik-lega hafa ný hraun hvergi annað eins flatarmál á jafnlitlu
svæði3). í*að sést fljótt á uppdráttunum, að hraim eru
þvi-nær öll bundin við miðbik landsins, við þau héruð, þar sem
móberg er í jörðu. Hraunin eru oftast i stórum blettum
kringum eldvörpin, en þó ber það við, að hraun ná langt
yfir sveitir og öræfi. þar sem engin eldfjöll eru i nánd, af
því eldleðjan hefir verið svo auðbrædd og fljót i rensli,
að hún hefir komist afarlangt frá gosstaðnum. Af sumum
hraunum hafa menn sögur, hvenær þau mynduðust, en fiest
hafa brunnið fyrir landnámstið. Rúmtak hrauna þeirra,
sem myndast hafa við hvert gos, er mjög mismunandi, sumar
hraunspýjur eru örlitlar, aðeins nokkur hundruð
ferhyrn-ingsfaðmar, eða fáar dagsláttur, sum taka yfir margar ferh.
milur. Oftast eru hraungosin þó allstór og meðalhraun
islenzk munu vanalega vera 10—15 þúsund milliónir ten-
’) Norðanfari XII. 1873. nr. 51—52, bls. 137.
2) Vatnsfjarðarannáll yngri.
3) I ýmsum bókum er getið um afarstór hraun í Norðurameríku
hjá Columbia River, miklu stærri en öll hraun á Islandi, en þau hraun
eru miklu eldri og er því eigi hægt að jafna til þeirra, [>au hafa
aðal-lega myndast á hinni „tertieru" jarðöld og sanisvara
blágrýtismynd-unum á íslandi, Skotlandi og Grænlandi. A Dekan eru líka miklar
hraunbreiður, en þær eru frá krítartíma, sömuleiðis eru mikil hraun
í Arabíu og Abessiníu, en þau eru lika göinul, runnin fyrir ísöldu.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
