Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
98 Hi aun.
t
Hraunið Frambruni, frá Trölladyngju i Odáðahrauni, er
einsog fyr var getið 15 milur á lengd, meðalhalli þess er
uppi á hálendi 0° 41’, en niðri i Bárðardal varla ^/a0, en
þó hefir það getað runnið svo langa leið. <Jdáðahraun,
fyrir norðan Dyngjufjöll, hallast 0° 20’ 38" og á Skeiða- og
Flóahraunum er meðalhallinn varla meiri en 0° 5’. Við hin
afskaplega stóru hraungos, sem stundum hafa orðið á
Is-landi, virðist hraunleðjan hafa verið svo heit og þunn, að
liún hefir runnið einsog vökvi, en i smágosum eru hraunin
ekki nærri eins hre^^fanleg og þurfa nokkuð meiri halla.
Hallinn á Nesjavallahrauni er 1° 59’, á Brókarhrauni 1° 14’ 30"
o. s. frv. Nærri uppvörpunum hafa hraunin stundum
mjak-ast dálitið upp á móti, þannig rann kvisl úr
Sveinagjár-hrauni, 12. marz 1875, 300 faðma nokkuð upp á móti (0° 25’)
og færðist 5 til 6 faðma á klukkustundu.
Blágrýtishraunin á Islandi eru mjög svo
tilbreytingar-laus að efni og útliti, en úr blágrýti eru nærri öll hraun á
íslandi, þau sem runnið hafa eftir isöldu, liparíthraunin eru
fá og smá. Blágrýtishraunin eru dökk á lit, svört,
svart-blá eða svartgrá og oftast þétt og smákornótt; isaldarhraunin
eru aftur ljósgi’á, glúp og stórkornótt og er sú bergtegund
kölluð grágrýti (dolerit). Einstöku afbrigði blágrýtishrauna
eru þó til, þegar sumar krystallategundir fá yfirhönd i
stein-inum (t. d. anorthit eða olivin). Liparithraun eru jafnan
hulin þykkri hrafntinnuskán og stöku sinnum er á hinum
hraununum þunn, biksvört og gljáandi skán af blágrýtisgleri
(tachylyt). Margir hraunsteinar eru ákafiega holóttir og
uppblásnir, en sumir þéttari og alveg holulausir, altaf eru
holurnar þvi fleiri sera nær dregur yfirborði og neðan til
um miðbikið er hraunsteinninn vanalega þéttastur, næst
undirlagi fer hraunið oftast aftur að verða dálitið holótt og
gjallkent, þó jafnan miklu minna en á yfirborði. Ef
eld-leðjan er öll • samkynja og 3rfirborð hraunsins flatt, dregst
það við kólnunina saman i lóðrétt setta fimm eða sexhyrnda
kólfa eða súlur, en ef kúpur eru á yfirborði hraunsins,
standa súlurnar geislamyndað út frá miðpunkti þeirra, en í
endum og hliðum hraunstrauma eru súlurnar hallandi og
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
