Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Blágrvti.
251
ströndu 40 milur á breidd, en á norðurströndu, milli
Skjálfanda og Langaness. er breiddin ekki nema rúmar
13 mílur. Pessar molabergsmyndanir eru eflaust sumstaðar
4—5 þúsund fet á þykt og að meðaltali varla minna en
2000 til 2500 fet. Nátengd molaberginu eru hin miklu
grágrýtishraun, sem taka yfir stór svæði á hálendi og
lág-lendi, en isaldarmenjar af ýmsu tægi þekja mestallan hinn
fasta grundvöll landsins og eru honum sumstaðar
sam-grónar. Aður en vér förum að segja eitthvað frá
mynd-unarsögu Islands, verðum vér nánar að athuga hinar ýmsu
gosgrjótstegundir, sem taka mestan þátt í byggingu landsins.
Blágrýti. Grjótið i blágrýtisfjöllunum virðist að útliti
og efnasamsetningi mjög tilbreytingarlitið i fljótu bragði.
en skoði menn nánar urðir þær og steinmola, sem liggja
í hrúgum fyrir neðan blágrýtishlið. sést þó fljótt, að þar
eru ótal afbrigði innan þröngra takmarka. Blágrýtið
(basalt, trap) er oftast dökt á lit, en ýmsir litblæir geta
verið á þvi; það getur verið hrafnsvart eða blásvart, mó-
svart. svart með grænum blæ, dökkgrátt eða jafnvel ljós-
f
grátt i sárið. Utlit grjótsins sést eigi glögglega nema i
nýju sári. steinar eru að utan ýmislega veðraðir, oft þaktir
skófum eða mosum o. s. frv. Basalt er samsett af
feld-spath-tegundum þeim, sem kallaðar eru plagioklas, og af
ágiti og seguljárni. Pessar steintegundir sjást þó sjaldan
með berum augum, en innbyrðis hlutfall þeirra, stærð
krystallanna og niðurröðun, hefir eðlilega mikil áhrif á
útlit grjótsins. Auk þess eru gulgrænar gleragnir af olivin
oftast á við og dreif i blágiytinu. Basaltið er i raun réttri
heil ætt af náskyldum bergtegundum, og eru þrenns konar
afbrigði algengust á Islandi, eftir stærð steinkornanna.
fegar kornin sjást vel með berum augum, er basaltið
kallað dólerít, það er grisjótt og gráleitt á lit og getur
jafnvel verið all-ljósleitt: i anamesit eru kornin smærri;
reyndar má með berum augum sjá, að steintegundirnar
eru margar, en varla er hægt að þekkja hverja fráannari;
þessi bergtegund er oftast mósvört. í hinu eiginlega
basalti rennur alt saman i eitt fyrir auganu, svo eigi er
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
