Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
260 Islenzkar bergtegunclir.
efnin alment talin, feldspath (sanidin), kvarts og glimmer
með meira og minna af steingleri; samsetning islenzkra
líparíta er þó nokkuð frábrugðin og glimmer er þar sjaldan,
en þar eru ýms önnur steinefni á við og dreif. sem hér yrði
oíiangt og óþarft að telja, Innihald islenzkra liparita af
kisilsýru liggur á milli 62°/o og 79°/o, flest má telja með
natronliparitum, fáein með kalílíparitum, eftir hlutfalli
þess-ara efna1). Eðlisþyngd liparitsins er 2,4—2,6, töluvert minni
en hjá basalti (2,8—3). Sökum þyngdarinnar kemur það
fyrir, að malargrjót af báðum þessum bergtegundum raðast
af briminu i sérstakar rastir eða rinda, ljósa og svarta; hin
ljósa möl er ofar, af þvi hún er léttari; svo er t. d. fyrir
neðan Rauðuskriðu hjá Hamarsfirði. Liparit er oftast
gul-leitt eða ljósgrátt, stundum ljósdumbrautt eða jafnvel hvitt.
Yfirborðsgerðin er oft mismunandi, stundum er bergtegundin
hrufótt, holótt og kornótt, grisjótt og óslétt i sárið,
stund-um þétt einsog tinna, glerungur eða postulin, stundum
einlit, stundum með dröfnum eða dilagrjótsgerð; stundum
eru i liparitinu svartir eða grænir krystallar á hvitum grunni.
stundum kúlur eða hnoðrar úr steinþráðum, er ganga út frá
einum miðdepli. Mjög oft eru i liparitsteinum mislit bönd.
oft í smágjörfum fellingum eða bylgjum, stundum
blöðru-rákir. Stundum er iiparitið i sárið einsog gamlir trébútar
með gömlum árhringum eða steingjört tré. Mjög oft er
bergtegund þessi veðruð eða sundurdeild af hveragufum,
og verður þá að lokum að hvítum leir eða mislitum.
Sumstaðar hafa i liparitinu myndast lög af
einkenni-legum kúlum, sem kallaðar eru baggalutar (hreðjasteinar,
blóðstemmusteinar). Mest er af þeim i Alftavik eystra,
þar eru þykk lög af þessum kúlusteinum á takmörkum
t
J) Islenzkum líparítum er nákvæmlega lýst í riti H. Báckströms:
„Beitráge zur Kenntniss der islánd. Liparite". Stockholm 1891. Eldri
rannsókna, er snerta þessa bergtegund, er getið í Landfræðissögu IV.
bls. 158-161, og um utbreiðslu og eðli líparíts á Islandi hefi eg ritað
allítarlega í „Grundriss der Geologie und Geographie von Island".
Gotha 1906, bls. 266—287. Vísa eg til þessara rita þeim, sem vilja fá
nánari fræðslu.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
