Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
312
Myndunarsaga Islands.
yfir landið, en úr þeim mynduðust siðan surtarbrandur og
t
mókol. Surtarbrandslögin skifta blágrýti Islands i tvær
t
deildir alveg einsog á Irlandi og Færeyjum. Fljót og lækir
hafa þá runnið um landið einsog nú, og leifar af árburði
finnast á stöku stað milli blágrýtislaganna. Við og við,
bæði fyr og siðar, brutust aðrar bergtegundir gegnum
blá-grýtið éða inn á milli laga, einsog t. d. liparit, granofyr
og gabbró. Seint á miocene hafa miklar byltingar orðið,
landhellan fór að bila og í hana mynduðust ótal sprungur,
en eldleðja, bráðið blágrýti, þrýstist inn i þær að neðan,
þá myndaðist urmull af göngum einsog á Skotlandi og
liggja þeir einsog strengir i hamrahliðum upp úr gegn;
efth’ það hefir litið eða ekkert bæzt við af blágrýtislögum,
svo nú sé sjáanlegt; þó þessi gangagos hafi framleitt hraun,
þá eru þau nú flest horfin fyrir ágangi lofts og lagar, enda
sýnir surtarbrandurinn, sem fyr var getið, hver ódæmi hafa
eyðst af fjöllunum siðan.
Eftir þetta fór hið mikla blágrýtishálendi að brotna og
siga, liklega um lok miocene-timans, stórar spildur hurfu í
sæ og ísland varð viðskila við önnur lönd, samt var það
þá enn um langan tima nærri helmingi stærra en það er
nú. Leifar hins signa lands sjást enn i iandbrúnni, sem
á mararbotni tengir saman Grænland, Tsland, Færeyjar og
Skotland með 200—800 faðma dýpi; liklega hefir þessi
land-brú siðan smátt og smátt verið að siga, svo eitthvað er þá
dýpra á henni nú en áður var. Liklega snemma á
pliocene-tíma hafa stóreflis glufur og gjár myndast yfir ísland þvert
frá suðvestri til norðausturs og ná þær miklu lengra norður
og suður en Island nær; i sömu stefnu til norðausturs er
eyjan Jan Mayen með hinu stóra eldfjalli Beerenberg og
út af Reykjanesi gengur eldbrunninn hryggur neðansævar
150 milur til suðvesturs. Blágrýtishella sú, sem myndar
Island, hefir þá sigið um miðjuna, og hamrabelti
blágrýtis-fjallanna hallast inn þangað. Glufurnar og gjárnar gusu
ákaflega, mest ösku og hraunmylsnu, sem siðar varð að
móbergi og þussabergi, en einnig smáhraunum, sem viða
eru innan um móbergið. Pá lagðist grundvöllurinn til þess
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
