Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Hvalir.
485
nm á smádýrum. Mjaldurinn á heima i Norðurishali og
sést þar oft i hópum, hann er algengur kringum
Spitz-bergen og fyrir norðan Asiu og gengur stundum upp i
stórfljótin i Siberiu; norðarlega við vesturströndu
Græn-lands er hann algengur, en sjaldgæfari sunnar. A sumrum
fer hvitfiskurinn eins langt norður sem isar leyfa, en á
vetrum fer hann nokkuð suður á bóginn, þó ekki langt.
Til Islands kemur mjaldurinn við og við, en er hór ekki
að staðaldri.
Náhvelið (Monoclon monoceros) hefir einstöku sinnum
rekið á íslandi. Þessi hvalur er einkum frægur fyrir hina
löngu, snúnu tönn, sem stendur einsog spjót fram úr hausi
karldvrsins; það er vinstri augnatönn sem svo vex og getur
orðið 6—10 fet á lengd; sjálfur er hvalurinn 15—20 feta
langur, svo tönnin er eins löng einsog hálfur skrokkurinn.
Náhvelið lifir i pólhafi, oftast i hópum, innan um is, liklega
nyrztur allra hvala; við vesturströndu G-rænlands er hvalur
þessi algengur allra nyrzt, en kemst mjög sjaldan suður
fvrir 65° n. br., við austurströndina er hann almennari
nokkuð lengra suður. Náhvelið lifir mest á smokkfiskum,
en etur lika krabbadýr og fiska, helzt stórar skötur. Til
hvers þeir nota tönnina vita menn ekki glögglega,
karl-dýrin kvað berjast um kvenndýrin og nota tönnina til varnar
og árása, sumir segja að hvalurinn róti upp botnleðjunni
með tönninni og fæli botndýrin upp, sem hann svo etur.
Tennur náhvalsins eru notaðar sem filabein og voru i miklu
r
áliti i gamla daga og mjög dýrmætar. Ut úr náhvalstönn
urðu á 13. öld miklar deilur milli Arna biskups Porlákssonar
og Porvaldar Helgasonar prófasts.2) Guðbrandur biskup
Por-láksson segir um náhvalstönn 4 álna langa, er hanu sendi
konungi með Holgeir Rosenkranz 1621, að hann hefði
hæg-lega getað fengið 1000 dali hjá Hamborgurum fyrir hana.3)
t
Arið 1863 er þess getið, að „ljóshvalur" hafi komið í Hofsos og
varð deila út úr hvalnum. (Dipl. Isl. III, bls. 200—201, 202). Þetta
hefir líklega verið mjaldur.
2) Biskupasögur I, bls. 767, 774.
3) Finnur Jónsson: Historia ecclesiastica Islandiæ III, bls. 419.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
