Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Bæjaskipun
19
var jarðatalan á íslandi 4,059 og eins 1703, en hið síðara
ár eru búendur (heimili) taldir 7,537; 1753 eru taldar 3,060
jarðir og 6,783 búendur, en þá höfðu hörð ár verið um
nokkuð skeið, 1760 eru jarðirnar 4,252, en búendur 6,674;
árið 1770 voru bygðar jarðir taldar 3,647, 1783 3,567, 1801
4,761 jarðir og 7,401 búendur1); í jarðatalinu 1861 eru
aðeins taidar 4.356 jarðir á öllu landi, en þar er
hjáleig-um slept.2) Tölur þessar eru þó eðlilega ekki alveg
ná-kvæmar.
Eydijarðir. Utskæklar bygðanna á Islandi hafa frá
öndverðu verið mjög breytilegir og hreyfanlegir; takmörk
sveitanna við hálendið hafa stöðugt verið að breytast;
heiða-býlin og útkjálkabýlin hafa jafnan verið viðkvæmust gegn
áhrifum ills árferðis, mótstöðuaflið var þar miust. þau eru
oftast slægjulítil og varð að ætla mikið upp á útigang, en
ábúendur fátækir og eðlilega fljótir til að flytja sig þangað,
sem von var um betri afkomu. fegar árferðið og aðrar
kringumstæður batna og örðugra verður um jarðnæði í
sveitunum, rennur bylgjan aftur til baka; þá taka menn
aftur upp heiðabýlin eða byggja ný kot. Mjög víða hafa
á seinni öldum sel frá sveitajörðura orðið sjálfstæð býli,
sórstakar jarðir eða hjáleigur. Stundum hafa heilar b}Tgðir
á hálendi eða útkjálkum lagst niður af hörðu árferði eða
ýmsum öðrum ástæðum, en svo hafa sumar bygst aftur, er
betur áraði. A Fjöllum og Jökuldalsheiði voru flestir bæir
í eyði í byrjun 16. aldar, og oft hafa þeir síðan bygst og
eyðst á víxl; seint á 19. öld var bygðin þar einna mest.
siðan hafa sum býlin þar lagst niður. A Hornströndum
voru eftir harðindin á miðri 18. öld mjög mörg býli i eyði
um langt árabil, en á góðu árunum um miðja 19. öld
bygðust flest aftur, svo nærri hvert býli var notað, er eg
fór þar um 1886 og 1887; siðan hafa, i byi’jun 20. aldar.
mörg þessi harðbýliskot aftur lagst i e\Tði og ibúarnir flestir
Gl. Félagsrit IV, bls. 178: VI, bls. 96. Island i det 18. Aarh.
Kbb. 1808, bls. 270 og 433. 1. og 3. töluskýrsla.
2) Skýrslur um landshagi II, bls. 75.
2*
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
