Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Traðir
61
og aðrar kvaðir, sern þroskuðust og margfölduðust á 17. og
18. öldinui.
Vér skulum þá stuttlega geta hinna einstöku kvaða,
einsog þær sérstaklega voru lagðar á leiguliða i Gullbringu-,
Kjósar- og Snæfellsness);slum i byrjun 18. aldar.1)
Aðal-kvaðirnar voru þessar: Mannslán, eitt eða tvö af jörðu
hverri, þau voru i því innifalin. að leiguliði átti að láta
mann, einn eða fieiri, róa á vegum landsdrottins, annað
hvort aðeins um vetrarvertíð eða allar vertiðar. Kvöð þessi
lá eigi aðeins á konungsjörðum, heldur og á mjög mörgum
stóls- og kirkjujörðum og sumum bændaeignum. I
Grull-bringusýslu og i Vestmannaeyjum urðu menn fyrst og
fremst að róa á konungsskipum, en róðrarkvöðin fylgdi
einnig umboðunum i sumum öðrum héruðum og notuðu
umboðsmenn sér þessi hlunnindi mjög óspart; sumstaðar
komst róðrarkvöðin i hendur kaupmanna. Kirkjur nærri
sjó áttu oft innstæðuskip, sem landsetar réru á, og
stund-um var presturinn sjálfur formaður. Undir heimajarðir i
sjóplássum heyra, bæði í Gullbringusýslu og á Snæfellsnesi,
oft fjöldamargar hjáleigur, tómthús og verbúðir. Hver slík
jörð var bygð einum manni, sem svo eftir byggingarbréfi
átti að standa skil á eftirgjaldi af aðaljörðinni með
undir-liggjandi hjáleigum og húsum, i verzlunarfiski eður gjalda
lx/> rd. i krónumynt fyrir hverja vætt, sem áskorti; hann
átti að svara tiundum og tollum hvers hjáleigumanns, hvort
sem þeir gátu borgað eða ekki, halda heimajörðu, hjáleigum
og þurrabúðum með húsum og kúgildum í leigufæru standi,
alt upp á sinn kostnað og áb}Trgð. I þágu þessa átti hann
svo að njóta skipsáróðurs hjáleigu- og húsmanna árið um
kring.3) Yarla gat hjá þvi farið, að þetta fyrirkomulag
l) Sbr. B. Thorstcinsson: Om kongelige og andre offentlige
Af-gifter samt Jordebogs Indtægter i Island, Kbbavn 1819. bls. 156—163.
Porkell Bjarnason: Kafli úr jarðabók Arna Magnússonar (Tímarit
Bók-mentafélagsins VII, 1886, bls. 215—219). Jón Jónsson: Fæstebondens
kar pá Island i det 18. arhundrede (Dansk Historisk Tidsskrift 6.
Kække IV, bls. 563-645).
a) Gömul Félagsrit VII, bls. 161.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
