Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
60
J arðabygging
liafa eflaust á 15. öld verið settar á margar jarðir
Skál-holtsstaðar. að minsta kosti sést það á dómi Stefáns biskups
með þrem prestum og 3 leikmönnum, 18. nóvember 1511,
að ráðsmaður Skálholts hafði »svo fyrirskilið á landastefnu,
þá er hann bygði kirkjunnar jarðir. að staðarins landbúar, þeir
sem réru eða létu’ róa, skyldu róa fyrr á staðarins skipum
en annara manna i öllum þeim verstöðum, sem þeir fengju
þar ekki tjón af eða skaða«. Hafði Einar nokkur
Þórðar-son *ekki róið á staðarskipinu, svo sem skilit var upp á
hann«, og var dæmdur, og hver sá er slíkt dirfðist, til að
sgjalda staðnum fulla skipleigu, svo sem fellur á þvi skipi,
sem honum er tilsagt að róa á, og sekan fullrótti kirkjunnar
að aukis.1) Hér eru það staðarlandsetar i Flóa og nálægum
héruðum, sem allir hafa róðrarkvöð fyrir Skálholtsstað. en
á 18. öld fengu landsetar að gjalda fyrir mannslán þetta
20 álnir eða róa sjálfir, segir Jón Espólín.2)
Um siðaskiftin tóku Danir allar jarðir af
Skálholts-kirkju, er hún átti suður.um nes, en fengu henni
Bjarnar-neseignir og jarðir i Borgarfirði i staðinn. »f*ótti þetta
mörgum ójafn kaupskapur«, segir sira Jón Egilsson, »bæði
að dýrleika og inntektum«, »af þeim voru goldnar XITI
vættir fiska til annars hundraðs, en mjöltunnur og kúgildi
að auk og allar leigur; leigurnar voru hafðar upp i
Grinda-vik til matna fyrir staðarmennina um vertíð«.3) I
Grinda-vik var aðalútræði Skálholtsstaðar. Um afrakstur landjarða
kærðu Danir sig lítið. en það var fiskurinn, sem þeir vildu
ná i. Allir útlendingar voru gráðugir i skreiðina og höfðu
bæði Englendingar og Pjóðverjar haldið út róðrarskipum
syðra, meðan þeir verzluðu þar. Pannig komust smátt og
smátt flestar sjávarjarðir og jarðir nærri sjó úr höndum
klerkastéttar, Skálholtsstóls og klaustra i liendur hirðstjóra
og umboðsmanna á Bessastöðum og með þeim róðrarkvaðir
’) Dipl. isl. VIII, bls. 362-363. Árið 1544 átti staðurinn í
Skál-holti 3 áttæringa, 2 teinæringa og einn 12 æring. Dipl. isl. XI, bls 368.
s) Arb. Esp. III. bls. 30-31.
3) Safn til sögu íslands I, bls 105-106.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
