Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
206
Fjallskil
meðal annars óánægðir með ákvæði um afréttarfé og vilclu
hafa það sektalaust, þó fé kæmi siðar af fjalli en »þá 4
vik-ur lifðu sumars*,1) sýnir það, að bændur vildu liaga
fja.ll-göngum eftir kringumstæðum i ýmsum héruðum, enda var
þessu ákvæði Jónsbókar breytt i réttarbót Eiriks
Magnús-sonar, 2. júli 1294, þar segir svo: »Um geldfjárrekstr á vár
til afréttar ok fjallgöngr á haustum, hvern tima vera skal,
þá geri eftir þvi sem hreppstjórnarmenn gera ráð fyrir ok
hverju bygðarlagi hæfir, þvi at þat hæfir eigi öllum einn
veg til, ella svari sá slíkri sekt, sem lögbók váttar, er eigi
gerir svá«.2) Þá bannar Jónsbók lika, að fleiri en tiunda
hver ær gangi með dilk og leggur við háar sektir, en þetta
var afnumið með sömu réttarbót.2) Eflaust hafa venjur
sveit-anna um fjallskil og göngur tekið ýmsum breytingum og
verið mismuuandi í ýmsum landshlutum á fyrri öldum, en
um það eru nú fáar skýrslur eða frásögur. I dómi Porvarðs
lögmanns Erlendssonar um fjallskil, 1505. er það tekið fram,
að »útgjörðir haldist, að 6 aura hafi hvor rnaðr fyrir
hundr-að sauða. sá sem fer á fjall haust og vor. En ef sumir vilja
láta liafa heima hjá sér sin lömb og geldfó, þá svari eyrir
af 20 hundraða jörðum og svo upp þaðan. Og nefni til
hreppstjórar svo marga menn úr hverjum hrepp, að afréttin
sé fær«.3) Af þessu sést, að venjur hafa verið nokkuð aðrar
en nú, svo virðist sem sjálfstæðir menn hafi tekið að sér
göngur og tekið borgun fyrir eftir höfðatölu, eins er það
sérstaklegt, að menn borga fyrir að liafa fé í heimahögum.
Hreppstjórar munu jafnan hafa haft umsjón og framkvæmd
á fjallskilamálum, enda er það talið með embættisskyldum
þeirra í skrá Þórðar lögmanns Guðmundssonar 1573.4) I
al-þingissamþykt 5. júli 1682 var meðal annars boðið að gevma
fráfærulömb 5 daga heima, áður þau væru á fjall rekin, »að
fullorðnir menn burðagóðir séu til fjallskila sendir og að
’) Jónsbók 01. H. bls. 177. Biskupasögur 1, bls. 723.
2) Jónsbók bls. 225, 282, 283. Dipl. ísl. 11. bls. 284.
8) Dipl. isl. VII, bls. 814.
4) Alþingisbækur I, bls. 199.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
