Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
F.járkláði 397
þessi liafi. svo sýkt liina á ieiðinni.1) Hrúturinn var að sögn
svo veikur er hann kom til Reykjavíkur, að hann lá þar 3
daga á túninu, var svo reiddur upp að Setbergi til
Guð-mundar Runólfssonar sýslumanns, lá þar aðra þrjá daga og
var svo fluttur upp að Elliðavatni, var látinn innan um hitt
féð og sýkti það, Frá fjárræktarbúinu fúru svo næsta ár
hrútar að Leirá i Borgarfirði, Hjálmholti og Skálholti og
frá þeim útbreiddist kláðinn um landið.2) Ymislegt er mjög
grunsamlegt í þessum frásögnum, kláðinn á að hafa komið
hingað 1760, en ekkert fer að bera á honum fyr en haustið
1762; Hastfer þekti mjög vei fjárkláða og getur hans i riti
sinu, óliklegt að hann hefði eigi reynt að stemma stigu fyrir
honum, og á alþingi 1761 eru hrútar og fénaður frá
Elliða-vatni opinberlega boðið bændum til kynbóta af sjálfum
amt-manninum og enginn nefnir kláða eða fjársýki, sem þó átti
að hafa verið mögnuð á Elliðavatni heilu ári áður. Eggert
Olafsson segir lika:3) »Flestir segja að fjársýkin hafi verið
að kenna hinu útlenda fó, sem flutt var til
fjárræktarbús-ins, en aðrir stóðu fast á þvi, að þeir gætu sannað, að
kláð-inn fyrst liefði sýnt sig langt frá fjárbúinu, þar sem engin
kind af hinu útlenda kyni hafði komið«. Við svipaðan
sjúkdóm á sauðfé segir Eggert að fyr hafi orðið vart, en
þó öðruvisi, ljótur útsláttur kom á allan kroppinn, ullin datt
af og kjötið fekk alstaðar rauða bletti.
Annálaritarar segja, að fjársýkin liafi þegar i byrjun
verið »mikil og geysileg, með kláða og skurfum, svita og
!) Sumir hafa kent Skúla Magnússyui fógeta um innflutning
fjár-kiáðans, segja það hafi verið að kenna stífni hans að hrúturinn var
tekinn með, þó Hastfer áliti hann sjúkan (Fr. Eggerz: Um jarðamat,
fjárkláða o. fl. Rvík 1865, bls. 57—58). fað er nú örðugt að skera úr
hvort nokkur tilhæfa er i þessu, eða hvort sagan er uppspunnin Skúla
fógeta til ófrægðar. Sæmundur Hólm ber Skúla líka á brýn
innflutn-iug kláðans og margt annað ilt, en það er nú litið að marka hvað
hann segir um þá, sem honum var illa við. Framfaramenn 18. aldar
fengu fyrir tilraunir sínar og ósérplægni engar aðrar þakkir hjá
al-þýðu en niðkviðlinga, skammir og skæting.
») Ny Kgl. Samling 1098 Fol., bls. 34-36.
s) Ferðabók E. Öl., bls. 979.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
