Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
390
VARNARRIT GUÐBRANDS BISIiUPS.
á landi voiu, þá hér er komið sögunni. í fyrstu voru ein lög á
landi voru, einir dómar og ein landstjórn. Kristni var lögtekin
á alþíngi og gjör að landslögum; biskupar fengu sæti í
lögrétt-unni á miðpalli með goðunum og lögsögumanni, er einir þýddu
og réttu lögin, þó með ráði liinna, er sátu á fremsta og aptasta
palli, en eigi höfðu biskupar meira atkvæði en hver þeirra
goð-anna. Biskupar háðu eigi dóma, nemá yfir klerkum sínum1, og
svo ségir jafnan í Kristinrétti |->orláks og Ketils, er lögtekinn var
á alþíngi 1123, að það og það mál skuli sækja á þíngi sem
önnur mál. í Kristinrétti þorláks og Ketils eru og eigi önnur
mál nefnd ón þau, er lúta að kennimannlegu embætti, að tekjum
þeirra og að kristilegu tíðahaldi; en mörg önnur mál, er standa
í Kristinrétti Árna, stóðu áðr í Grágás. petta stóð að mestu
óbreytt, að minnsta kosti að lögum til, þar tii landið kom undir
konúng, eðr fram á daga, Árna ])iskups forlákssonar. Nú er
landið var komið undir konúng, fóru svo leikar, að tvennskonar
vald varð í iandinu, tveir löggjafar æðstir, tvennir dómendr og’
tvennir stjórnendr, og því tvenn lög: Kristinréttr Áma biskups
og Jónsbók. Í kristindómsbálki Jónsbókar er konúngr og biskup
nefndir jafnir að valdi, hvor í sínu lagi, og segir svo: uHefir
konúngr af Guði veraldlegt vald til veraldlegra hluta, en biskup
andlegt vald til andlegra hluta". Öllum þeim málefnum, er lög
voru sett um, var nú skipt í tvenut, í andleg mál og veraldleg,
og lögunum í guðs lög og manna, eðr í kristin lög og landslög.
J>essi eru hin helztu mál, er Kristinréttr Árna biskups hljóðar
um: barna skírn, biskupan eðr ferming, líka gröptr, faðerni
barns, kirkjugjörð, þynnslur eðr friðhelgi kirkna og klerka,
dánar-gjafir, einkum ef fé var til guðs þakka lagið, heit, eignir og tekjur
kirkna og klerka, tíundir allar, nema hvað sóknarmenn eðr
hrepp-stjórar skyldu skipta fátækra tíund, hjúskaparmál, hverir bjúskap
megi binda, hald hjúskapar og hjónaskilnaðr, hórdóinr,
frænd-semis spell og sifjaslit og guðsifja spell, eiðar og eiðrof,
skripta-rof og meinsæri, helgidagahald, föstuhald, skriptagöngur, hver
dýr sé æt, og enn um okr, þótt það væri eigi lögtekið með
fyrsta; svo átti og biskup sektir í Kristinrétti hálfar þær hinar
mestu, en allar hinar minni. Um öll þessi mál, og önnur, þau
er hér að hnigu, átti biskup að dæma og hans menn, en eigi leik-
l) sjá Kristinrétt þorláks og Ketils XV. kap., 72. bls.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
