Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
VARNARRIT GUÐHRAXDS BISKUPS. 415
taka af landstekjum, er liöfuðsmaðr liafði að launum, eðr af
eptirgjaldinu til konúngs, sem fyr segir, og því hefir hann
samið svo við Gísla biskup ári síðar, að hann skyldi fá jarðir
fyrir peníngana, enda mun biskup hafa kosið það öllu heldr1.
Af þessu sem öðru sést munrinn á aðferð Gísla biskups og
Guð-brands biskups. Guðbrandr biskup hljóp jafnan í konúng, einkum
meðan Priðrekr annar lifði, enda átti hann traustan bakjarl
ytra, þar sem var Páll Mattíasson Sjálands biskup; en Gísli
bi’skup leitaði jafnan höfuðsmanns og skaut honum fram á milli
sín og konúngs, og sú aðferð varð öllu heilladrjúgari.
Nú er enn að minnast á nokkur lagahoð um meðferð á
kirkjum og kirkjuíjám, er Guðbrandr biskup var við riðinn. Vér
höfum þegar getið þess, að konúngr bauð Knúti í bréíi 20. marz
1555 að bera það meðal annars undir álit helztu manna á
al-þíngi, hversu fara skyldi með sönghús og bænahús, er ætti eigi
nægar tekjur til að ala prest, og vildi konúngr láta leggja þær
niðr. Menn urðu reyndar á það sáttir, að þær skyldi af teknar,
en stúngu uppá hversu með fé þeirra skyldi fara, sem segir í
Bessastaðaksamþykkt. I bréfi 16. apríl 1556 um samþykktina
segir konúngr, að allar þessar kirkjur skyldi ieggja niðr, on prestar
þó halda tekjum sinum af þeim. Biskupar tóku nú misjafnt í
þetta mál. Gísli biskup bauð að leggja niðr nokkrar kirkjur og
bænhús, og lagði þær sóknir undir önnur brauð2. í tilskipun
21. marz 1575, er Guðbrandr biskup útvegaði og fyr er getið,
eru taldar þær kirkjur, er hann lét leggja niðr; en þar getr eigi
um, að nein af þeirn hafi verið sönghús eða bænahús. Nú er
Gísli biskup var andaðr og Oddr Einarsson var biskup orðinn í
Skálaholti, þá lét hann sumar það, er hann kom út frá
biskups-vígslu, dóm gánga á prestastefnu að Vallanesi 12. ágúst 1589
um prestskyld af hálfkirkjum, er dómsmönnum þótti nú harla
illt að væri víða niðr fallnar uaf vild alþýðu og vanrækt
yfir-manna"; var þá svo dæmt,»að kirkjuprestr skyldi vikuvist haf’a
af eiganda bænhúss fyrir kúgildi hvert, er bænhúsi fylgdi, og
’) Um jai’ðir þœr, scm prestum í Skálholts biskupsdæmi voru fengnar, sjá
bréf 3. oktb. 1580, Lagas. ísl. I., 110—111.
2) Kirkjur þessar eru taldar í F. Hist. eccl. III., 311—312., sjá og
skipun þeirra Páls Stígssonar höfuðsmanns og Gísla biskups 27. sept.
1565, Lagas. ísl. I., 91—92.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
