Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
416
VARNARRIT GUÐBRANDS BISIiUPS.
þav að auki tíðakaup eptir fornum máldögum; en 3 álnir
vað-mála skyldi prestr taka fyrir messu hverja, þar sem kúgildin voru
af lögð1. Eigi leið þó á löngu áðr þessu væri breytt, því
1598 kvaddi Jóhann Bokkholt höfuðsmaðr i helmíngadóm biskupa
báða, Guðbrand og Odd, og lögmann hvorntveggja, Jón
Jóns-son og pórð Guðmundsson, 12 presta og 12 lögréttumenn.
Dómendr kváðust þá eigi vita til að konúngr hefði nokkru sinni
staðfest Bessastaða-samþykkt, fyrir þvi skyldu allar hálfkirkjur
standa með ailii þeirra rentu eptir fornum máldögum. Skyldi
prestr veita þar alla guðsþjónustu rúmhelga daga, þá er þyrfti
og honum væj i fært; en landeigandi skyldi ala prest og gjalda
honum venjulegt tíðakaup, landeigandi var og skyldr að leggja
til vín og bakstr og sérhvað er þyrfti til tíðagjörðar, en taka í
staðinn tíundir, ljóstolla og heytoll, er ella guldust pi-esti; léti
landeigandi bænhús falla niðr, þá skyldi hann gjöra að, eðr
gjalda kirkjupresti alla rentu; leigði landeigandi jörð þá, er
bæn-hús stóð á, svo fátækum manni, að hann geti eigi tíðir keypt,
þá var landeigandi skyldr að lúka2. Upp frá þessum tima hafa
bænhús og sönghús eigi verið áreitt það vér vitum, hafa þau og
víða svo lengi staðið, að elztu menn muna. En tilbreytíng þessi,
er Oddr biskup gjörði á bænhúsum og sönghúsum, fór eigi ein
sér, heldr fékk hannoggjör nýmæli þau, er breyttu fornum
lög-um og máldögum um kennimanna skyldir á bændakirkjum, en
þessi nýmæli hans eru nú lög í landi. Vér skulum nú líta
stuttlega yfir, hvernig háttað var skyldum kirkjubænda við
kirkju-prest áðr þetta varð, að því leyti oss er kunnugt og vér getum
við komið, því eigi verðr sagt frá því máli til hlítar, fyr en
allir kirknamáldagar eru gjörðir mönnum kunnir, þvi að í þeim
felst réttarsaga hverrar kirkju og hvers kirkjubónda.
|>að er kunnugt, að fyrir öndverðu voru allar kirkjur
bænda-kirkjur á landi voru, nema kirkjurnar á biskupsstólunum. A
þessu varð engin breyting, sú er teljandi sé, fram á daga
Staða-Árna, því þótt þorlákr biskup helgi vildi heimta undir sig
staða-forráð í Skálholts biskupsdæmi, þá var það fremr í orði en á
borði, með því að hann veitti þeim mönnum forráð kirknanna,
er voru kirkjueigendr, og í annan stað kom eígi vilja sínum
’) Sjá P. Hist. eccl. III., 339—340. Espól. Árb. V., 58.
s) Finns Hist. eccl. III., 340—341, sbr. 94; Espól. Árb. V., 88.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
