Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
420
VARNARRIT GUÐBRANDS BISIiUPS.
til uppeldis og viðrværis; en eigi var eptir því spurt, liver
kirkj-urnar átti. J>á skyldi og gjaida prestum tíund og alla tolla., og
skyidi tíund lúkast af allri oign, hvort sem hún var til guðs
þakka lagin eðr eigi; þá voru og lögð brauð saman, og prestum
útvegaðr styrkr eðr ölmusa og jarðir til ábúðar, annaðhvort
af-gjaldslaust eðr afgjaldslítið1. Prestar héldu nú líksöngseyri og
heytolli eðr lambatolli, en mistu ymsa tolla aðra, er þeir höfðu
á kaþólsku öldinni. Prófastar misstu og gjaftollsins, sem og
von var, þar gjaftollrinn var greiddr fyrir uppgjöf á sektum þeim,
er þeir höfðu nú eigi lengr með að fara2. En nú kom til
kasta kirkjubændanna, því eigi skyldi þeir hjá sleppa að tygla
prestunum. Oddr biskup hóf þenna leik, er hann fékk þann
dóm dæmdan og samþykktan á alþíngi 1594, að biskup skyldi á
yfirferðum sinum í biskupsdæminu kveðja sýslumann og aðra
dugandismenn til með sér og gjöra það að álitum, Uhversu mikið
kirkjubóndinn skal af sögðu kirkjunnar gózins afgipt úti láta, og
sínum sóknar presti, þeim sem þurfandi er, til hans hoimilis,
honum og hans fátækum börnum til uppeldis í té láta, svo allt
mætti með góðfýsi í hinn guðlegasta og réttasta máta til gánga"3.
En með því nú, að þetta hefir eigi gengið svo sem til var ætlazt,
þá fékk Oddr biskup því til leiðar snúið, að nefndr var
helm-íngadómr á alþíngi 1629 til að leggja fullnaðardóm á þetta mál.
Var þá svo dæmt: uPrestar hafi x álnir af hverju kirkju kúgildi,
og þar að auki svo mikið af annari honnar eign, að hann sé
ánægjanlega haldinn, ef kirkjunnar kúgildi eru ei svo mörg, að þau
þar tii hrökkvi"4. fessum tíu álnum er lokið með smjörfjórðúngi,
eðr liálfri leigu kúgildanna,, og er gjald þetta kölluð prestsmata.
!) Sjá tilsk. 19. nóybr. 1542; erindisbr. 20. marz 1555;
Bessastaðasam-þykkt; Miögarðadóm 1. maí 1566; tilsk. 21. marz 1575. 011 þessi
lagaboíí standa í lagasafni íslands, og er áðr í riti þessu vitnað til
þeirra. Prestum var dæmd tiund af öllum eignum, eptir þvi sem
segir í Bessastaða, samþykkt, á alþíngi 30. júní 1604 og 1605 (Lag.
ísl. I., 144-145., 146—147), sbr. alþíngis-samþ. 1595 (Lag. ísl. I.>
134.). Tíund af dauðum peningum var aptr á mót felld til þriðjúngs
með alþíngis-samþyklct 1574 og 1579 (Lag. ísl. I., 100., 109.).
’) Sjá alþíngisdóm 1579 (Lagas. ísl. L, 108.).
3) Sjá alþingisdóm 2. júlí 1594 (Lagas. ísl. I., 131.).
4) Sjá alþíngisdóm 1. júlí 1629 (Lagas. ísl. 1., 213—214) sbr. atb. 1.
og Magn, Ket. II., 187-188.).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
