Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
118 SICÚLI LANDFÓGETI MAGNÚSSON.
137
pegar vér athugum yfirlit þetta verðutn vér að játa, að
nefndiu hafði rétt fyrir sér. 22 þúsund dalir eru eigi mikill
gröði á 11 árum þegar gengið er út frá öllu því umstangi og
allri þeirri fyrirhöfu, er verzlunin bakaði stjórninni ár frá ári.
Enn fremur ber þess að gæta, að hér eru eigi reiknaðar rentur
af þeirri l1/^ miljon dala, er í verzluninni stóð. f>egar tekið er
tillit til þessa, verður skaði konungs mjög mikill og engin furða
þótt stjórnin væri óánægð með verzlunina. Útistandandi skuldir
á íslandi eru hér aðeins taldar 32418 dalir, en þær voru miklu
meiri og litlar líkur til að fá mikið af þeim inn fyrst um sinn.
Hér eru sem sé eigi reiknaðar nema skuldir manna fyrir
tima-bilið 1777—1784, og eigi þær, er konungur tók við af
verzlun-arfélaginu. Samkvæmt aðalreikningi nefndarinnar nam
skulda-upphæðin alls 61587 dölum.1 Að konungur skaðaðist meir á
verzluninni en félög þau, er rekið höfðu verzlunina á undan
honum, kom til af ýmsum ástæðum. Tilkostnaður við
verzlun-ina var mun meiri en áður eptir að kaupmeun tóku að sitja á
verzlunarstöðunum allt árið um kring, en aðalástæðan til þess
var þó efiaust sú, að nú var fiutt meira til landsins af
nauð-synjavöru en áður, og miklu minna af kramvöru, tóbaki og
brennivíni, en á því höfðu kaupmenn grætt mest. Auk þess
hafði verð verið sett niður á ýmsum vörum eptir að konungur
tók við. Af bókum nefndarinnar er eigi hægt að sjá glögglega,
hversu reikningarnir stóðu við árslok 1784, með því að hinum
ýmsu reikningum, er nefndin fékk hjá verzlunarstjórninni, ber
eigi alveg saman i þessu efni. Kernur það til af því, að í
sum-um er talið til ágóða eður skaða, það er eigi finnst nefnt í
öðr-um, og eigi ber þeitn heldur alveg saman að því er
tímalengd-ina snertir. f>ó er mismunurinn svo lítill, að hans gætir varla.2
A hinum síðustu árum hafði konungur biðið mikinn skaða á
verzluninni og þótti nefndinni sem ómögulegt væri að koma í
veg fyrir það með öðru en sparnaði við útgjöld til
verzlunar-innar, en áleit það þó eigi hægt meðan þetta fyrirkomulag væri
á henni. Ef verzlunin væri frjáls kvað nefndin hægt fyrir
kaup-menn að komast af með miklu minni tilkostnað. Bæði -vegna
þessa og margs annars var nefndin eindregið með því, að bezt
væri að reyna að koma á frjálsri verzlun og samdi hún um það
1 Sjá Kommissionens Expeditionsprotokol bls. 428—29.
2 Til þess að menn geti glöggvað sig enn betur á ástandi verzlunarinnar
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
