Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
um sk.attbændataL 1311.
331
skattgjaldendurna skattbændur, og getur þó enginn efast
um, að meðal »skattbænda« skrárinnar eru líka taldir
bú-lausir menn, sem skatti svara, því að skráin tiltekur, hve
mikinn skatt konungur fái úr hverjum fjórðungi, og kemur
sú upphæð heim við »skattbænda«töluna, enn svo gæti ekki
verið, ef skattbændur táknuðu búandi menn eina, nema
því að eins að enginn búlaus maður hefði verið i skatti 1311,
enn það sjá allir að nær engri átt. Því er ljóst, að
skatt-bóndi í skránni táknar skattgjaldanda alment, hvort
sem hann er búandi eða búlaus, og bendir þetta til, að
bú-lausir skattgjaldendur hafi verið mjög fáir í samanburði við
hina. Jeg tel því beinlínis rangt að draga búlausa menn frá
i skattatölum 19. aldarinnar, þegar þau eru borin saman við
skattatalið 1311.
Enn þó að lögin um skattgjaldið hafi haldist óbreitt,
eða þvi sem næst, frá 1311 til vorra tíma, þá hefur þeim
ekki altaf verið beitt. á sama hátt í framkvæmdinni.
Vjer vitum óljóst, hvernig skattgjaldslögunum var
fram-filgt 1311, enn ætla má, að sislumenn hafi gengið rikt eftir
þvi, að menn hliðruðu sjer ekki hjá skildunni að greiða skatt
og þingfararkaup. Bæði höfðu þeir aðhald frá konungi, þvi
að hann gat á hverri stundu sett erindreka sína til höfuðs
þeim til að sjá um, að þeir drægi ekki neitt undan, sem
áður er sagt, og má telja víst, að skráin frá 1311 sje árangur
af starfi slikra eftirlitsmanna. Og í annan stað höfðu
sislu-mennirnir sjálfir eigi lítinn hag af því, að skattarnir og
þing-fararkaupin væru sem flest, því að þingfararkaupin runnu
lengst af til þeirra sjálfra í innheimtulaun, óskert að öðru
’eiti enn því, að þeir áttu að gjalda af þeim þingfararkostnað
nefndarmanna, og má ætla, að þetta hafi verið ein hin helsta
tekjugrein þeirra.Til þess að geta sjeð, hve mikirin hreinan
ágóða sislumenn höfðu af innheimtunni, verðum vjer að vita:
a) upphæð þingfararkaupanna óskerta, b) upphæð
þingfarar-kostnaðarins, og auk þess verðum vjer c) að taka til greina
*) Jónsb. tegnsk. 1. k. fingfb. 2. k. Um aðrar tekjur síslumanna
vitum vjer ekki nákvæmiega, enn víst má telja, að j)eir hafi
fengið ákveðinn hluta af öðriim konungstekjum, er þeir
inn-heimtu, svo sem sakeiri, líklega Jþriðjung, því að svo var í Noregi
(NgL. III 150. sbr. 97. bls. og II 286 bls. nmgr. 29).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
