Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
3>JR. 6
í HJALTADAL
355
notað við handþvotta prestanna. Vatnskerjum má þvi
skipta í tvo flokka: vatnsilát er vatn var geymt á og
vatnsilát er vatninu var hell á. Fyrri flokkurinn skiptist
i tvo flokka: vígðsvatnsílát og þvottavatnsílát.
a.) Vigðsvatnsilát voru tvennskonar, ílát, sem altaf
voru i kirkjunni á sinum fasta stað, þangað sem fólkið
sókti sér vigt vatn, og ílát, sem höfð voru til að geyfa
með við vigslur og annað þvilikt. llát, sem höfðu sinn
fasta stað, voru pottur1), vatnsker8), vatnssteinn8),
kirkju-bolli4), kirkjusár6), vatnssár6) og vatnsbolli7).
Geyfl-kerin (vasa lustralia) voru aptur á móti ketill8),
kirkju-ketill9), skjóla10), vatnsskjóla11), vatnsklukka12),
vatns-ketill18) og vatnskall (vatnskarl)14). Orðið vatnskall
þýðir bæði vígðsvatnsilát16) og þvottavatnsilát, og af
því að orðið vatndýr kemur fyrir, hafa sumir viljað
draga þá ályktun, að vatnskall væri ker í mannsmynd,
en svo er ekki. Ker slik í mannsliki eru afarfáséð,
en orðið kall (karl) er tilliking úr katl af ketill16).
Svipuð orðmynd er til í sænsku, vattenkárl, en kárl
stendur fyrir káril, sem er smækkunarorð af kar17).
Skjólurnar voru pottar með höldum, optast úr
mess-ing18) eða kopar19) og er nefnt verðmæti þeirra á
stundum, t. d. hundraðsketill20), og hengu þeir milli
þess að verið var að brúka þá á ákveðnum stað í
kirkjunni, t. d. feslir á brúnaásinn21) eða frammi fyrir
kórsdyrum22). Hverri vígðsvatnsskjólu fylgdi svonefndur
stökkull23), stökkvill24) eða vatnsstökkull26) (aspergil-
1) T. d. D. I. II, 460. 2) T. d. D. I. I, 269. 3) T. d. D. I. I,
408. 4) T. d. D. I. II, 427. 5) T. d. D. I. II, 261. 6) T. d. D. I.
IV, 172. 7) T. d. D. I. II, 443. 8) T. d. D. 1. I, 402. 9) T. d. D.
I. III, 662. 10) T. d. D. I. I, 408. 11) T. d. D. I. I, 255. 12) D. 1.
V, 774. 13) T. d. D. I. III, 70. 14). T. d. D. I. II, 668. 15)
Vatns-kall til vígðsvatns D. I. IV, 62. 16) Sbr. orðið vatnskallspottur
í eignaskrá Vatnsfjarðarkirkju 1596 AM. 262, 4to, bls. 62. Á sama
stað er nefnt vatnskallsdýr og sýnist það taka af skarið. 17)
Dalin: Ordbok öfver svenska sprokeí, Stockholm 1850 I, 390.
18) D. I. III, 922. 19) D. I. IV, 47. 20) D. I. III, 322. 21) B. S.
I, 804. 22) B. S. II, 248, ekki yflr kórsdyrum eins og þar stendur.
23) Skjóla og stökkull D. I. II, 78. 24) D. f. I, 408. 25) D I. III, 69.
23
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>