Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
sk,».
Fedraheimen.
Eit Blad aat det iiorske"«folteet.
MMHY
Kjem ut kvar Laurdag.
Lys-sa- -
Jiiris syv Fuskerikagaae·e"t:»
- st-— s—4» — .-
- thikigar kostar 16 Over-—
423«Aarg
— ’ 3 P k"tl« , da
WTOI 8. J;·»I,«1Fg(5k«33-Z?iakthsx Laurdag den 21de Februar 188(). i ikkYMcTaicL«s«I,cosi-»T
fyreaat· Bokstavar.
,,Har du hurt, hvad Svcusken siger ?«-
(Siste Sti)kket.) «
Korleids gjekk det so i Usreden? Daa Ufre-
den hadde vart ·i 14 Dagar, hadde’ Stabell gjort.
ei æresull Atterserd i eittStridande fraa Enningda-
len til Fetsund mot ei tvo- og tridubbeleermagt,
og Soenskarne hadde teket Austsida av Glomma
fraa Fredriksstad til Fetsund, so nær som Fredriks-
sten, som gjordemanneleg Motstand.« Dei hadd e
soleids teket det meste av det, som etter
den norske Forsvarsplatien skulde gjevast
upp. Den vinstre Floy av den norske Uppstellingi,
Korpset hans Kreds, hadde reint upprivet den sven-
ske Styrken under Gahn, som gjekk mot Kongsvin-
ger, og Landet var no trygtpaa den Kanten. Ved
Kjolberg, nokot vestanfhr Fredriksstad, hadde Sven-
skarne fraa 9de—l4d·e August ftrefs General Aren-
feldt attende (fraa Klokka 12 Natti millom 13de og
14deAugust tilKlokkal um Ettermiddagen — paa 13
Timar — trengde dei han ein Fjordung attende),
og dermed hadde Svenskarne fast Fot paa Vestsida
ao Glomma. Paa «vinstre Floy hadde Nordmeir-
nerne vunnet, og paa hogre hadde dei tavat, og
no skulde Forsvaret taka til paa Vestsida av Glomma.
Men det, Svenskarne hadde vunnet, var iGrunnen
» litet. Deri danske Kaptein Sorensensegjer (i,,Kam-
pen om Norge«): ,,Betragte vi, hvad der hidtil
var skeet, finde vi, at Svenskarne havde overrasket
Nordmcendene 1), men at de, naar Jndtagelsen af
Fredriksstad undtages — og med den var det saa
sin egen Sag —, ikke havde vundet Seir eller
Trophaeer. Derimod havde Carl Johan seet Nor-·
meendene hurtigt forsamle sig, komme tilsyne og
gaae, og for ham, den gamle og forsigtige Mare-
chal, vare Kommando og Beregning hos Modstan-
deren Egenskaber-, som i hans Øine gjorde den fi-
endtlige Heer mere frygtet end, om den hensyns-
lost havde kastet sig i Jlden og forblodt i Kampe,
der overstege dens Kræfter.«
At Soenskarne, um dei hadde haldet paa med
Usreden, kunne hava ,,eröfradt« Norig, kann
henda. Den norske Heren kunne inkje hindra den
svenske i aa taka Kristiania, og det fanst Mat berre
til nokre saa Dagar. Men alt so visst er det inkje
helder. J den »ridderlige og cerlige« Striden
hadde Svenskarne teket paa Norig med Hunger og
Naud meir enn med Vaapnmagt. Dei fortel, at
1) som paa l4 Dagar havde gjenget 1—4 Dagsleider
attende, og paa ein Stad gjenget kram. J 1808
gjekk Svenfkarne paa 6 Vikrir fraa Synsteenden av
Finuland til Sikajoki i den norste Enden, og leid
forfcelande Naad, og etterpaa slost dei som vaiir
i mange staute Slag-
Folk mangestader laut eta Borkebraiid og Velling
ao Gras og salt Vatn og annan Grisemat, men
Folket bar si tunge Naud og klagad inkje. Fraa
Greiven Wed el-Jarlsl)erg til den fatigasteHirsmanns-
guten hadde dei sett seg fyre,. at dei inkje vilde
und er Soerik. Det hadde synt seg, at dei norske
Soldatarne var jamgode med dei svenske, endaa
ein inkje skulde tenkt det. Heren var uppargad
og sinnad, fyr di Kongen hadde brukat han for
kleint, og visst er det, at Heren kunne inkje vinna,
so lenge han hadde Kristjan·Fredrik til Forar-
,,Ein Her av Lovrir med ein Hjort til Forar er
laakare enn ein Her av Hjortar med ei Lova til
Førar.«’ Ein annan Forar trengdest, og Arenfeldt
var ein Marin,— dei kunne lita paa. Nordanfyr
Kristiania kunde i verste Fall Forsvars-Striden»ut-
vikla seg; daa var Veteren fyrADori, og te lenger
frain den svenskeOHefen««xgjekaAt’e«sleire’Folk laut-
han senda sraa seg til aa verja Tilforfla og- her-
setja Vygderne, og te fleire Folk vilde det koma
til den norske Heren. ’Svensken vilde koma lenger
og lenger burt fraa sine Magasin, og Nordmen-
nerne hadde ei uvanleg rik Avling aa taka til,
naar det leid paa. Mest alle Stader baiid Folket
Styringi, etter Konventionen til Moss var komen
i Stand, Pengar og Mat til Heren, og 13de Ok-
tober kom det Bod fraa Bergen, at dei der hadde
fenget stor Tilforsla av- Korn og mest alleslags Va-
rur (innpaa 100,000 Tunnrir Korn). Kvat som
kunne hendt, um Usreden hadde teket vaa att, kann
ingen annan vita enn Gud den allinegtige, og Karl
Johan trudde han kunne venta nokot av kvart.
Det var inkje Nordmennerne, som
·baud Forlik, men det«var Karl Johan — det
lyt me inkje glayma Dei Vilkaar, som han inkje
vilde ganga inn paa syrr, dei baud han no. 10de
Juli hadde den svenske Kongen skrivet ein Prokla-
mation (Aalls ,,Erindringer« S. 482—484), der -
stend det: ,,Jmidlertid erklære Vi herved den af
Prinds Christian sammenkaldte Rigssorsamling lov- -
stridig og fornærmende ei mindre mod Vore end
alle lovlige Regjeringers og selve det norske Folks
uomtvistelige Rettigheder.« Han kallar Norig ,,dette
til Os allerede lovligen aftraadte Kong erige« (ved
Kielersreden). Men den 7de August baud Karl
Johan Vaapn-Kvila, og at han skulde godkjennna
Eidsvolls-Grunnlogi. Betre Vilkaar kunne «inkje
Nordmennerne faa, um dei so hadde aldri so mykje
Lukka med seg i Ufreden, daa Stormagterne hadde
lovatden svenske Kongen Norig, og det, som hende
etter den 7de August, kann ,,høist uegentlig kaldes
Kamp, eftersom der til en saadan hører to stridende
Parter, men Christian Frederikfra nu asindskrcen-
kede sig til med den yderste Defenstve kun at holde
Glommens venstre Bred.« (Sorenseri »Kampen
om Norge«·). 14de Angust vart Konventionen til
Moss underskriven. Kielerfreden vart inkje nemnd,,
ongarl den13de vart kallad Konge av Sverik
berre, og inkje ,,Vi .Carl, af Grids Naade Sveri-
ges, Norges osb. Konge«. Konventionen vart ra-
tisicerad av Karl Johaii etter Raadleggjiiig med
alle dei svenske «Generalariie, som var hjaa han «(av
dei var Feltknarschal Greiv Gssen), og alle talde
til«aa ratifirera og jamocel til aa lata Dernarka-
tions-Lina syr den svenske Hererr vera, som Rovd-
mennerne kravde.1) Sidan, daa Svenskarne vart
misnogde med, at Norig vart sjalostendigt, sagde
Karl Johan, at»um han hadde 40,000 Mann og
6 Millioiiar Riksdalcrr til aa slaast i 6 Maanadar,
skulde han·taka Norig. (Den norske Komiteen, som
usn Hausten var nedsett til aa randsaka Tilstandet
i Riket,"" gav ei Framstelling den 19de Oft.; etter
den var det berre 17,000 Svenskar paa Demarka-
tions-Lina i Norig; deit norske Heren paa Demar-
kations-Lina med Mannskapet paa Kongsviiiger o·g
i Kristiaiiia var knapt 10,000 Maan! Adlerkreutz
hadde i Fyrstningi av Herferdi sagt til Karl Jo- «
han: ,,Jeg skulde tykkes bedre om, at eders Kongl.
Hoihed tiltalte Nordmcendeue med Kanoners Sprog ;
thi det er det eneste, J kan gjore dem begribeligt.«
Mlen’ sidan sagde han: ,,J eders Kongl·«·H«oiheds
Sted vilde jeg foragte disse steile Klipper, hvoraf
Norge for største Delen bestaar, og lade mig nøie
med Fredriksstads Fcestning og den Del, som løber
ud ved vor nærværende Grændse« (Faye, Norge
i 1814, S. 217).
Um det var Sigeren ved Matran elder Ti-
dender sfraa Wienerkongresseii, som gjorde, at Karl
Johan baud slike Vilkaar, som han fyrr inkje vilde
vita utav, er inkje godt aadsegja nokot visst um;
men ein Ting er viss, at det inkje var-an ,,Ædel-
mod« elder fyr dihan, ,,Revolutionens Sum-, ,,hel-
der vilde styra eit fritt Folk enn eit her-teket.«
Slikt er berre Frasar. Koifyr skulde Karl Johan
vera so morsk den 10de Juli (for det var han og
inkje Karl den 13de som styrde) og sidan truga
med’ aa drepa alle Borgararne i Fredrikshall og
hengja Ohine, og so med ein Gong verta so forun-
derleg ,,cedelmodig««? Slik Veling vilde just inkje
vera til LEra fyr han, Og ein maa leggja Merke—
til og, at denne ,.Ædelmodighed« kunne vortet dyr
1) Det er nokot Tull, at den norske Heren skulde vera
komen i ei Klemba, slik at Svensken kunne kringsetja
han, sor Svensken vilde hava Demarkations-Lina fyr
den norske Heren fraa Drobak til Øyeren, men paa
deri Maateri vilde den norske Her-en just koma ut or
Klemba, og det tekikte visst inkje Svensken paa aa
hjelpa til med.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
