Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
36
Fedraheimen.
dte Mars 1881.
vart tvinga innpaa Folk, gjorde dei,
som vimelegt var, Motstand og jaga
Prestarne elder det som endaa verre
var. Til Straff for dette vart daa denne
”Hoyudtiendi” paalagd, endaa det visst
var nok av Paalegg fyrr. Er dette
sannt, so er det i mange Maatar barme-
legt,- og det er rart, at ingen av dei
”radikale” Thingmennerne vaare hev
tenkt paa aa gjera noko veddet. Skal
Folkje her til æveleg Tid lida Straff,
fordi det i Reformationstidi heldt fast
paa si gamle Tru og ikkje vilde skifte
Religion paa Komando? Og so mykje
vondt, som det gjer, og slik som det
gjev Bonden i Prestens Magt! I slike
Tilfelle tingar gjerne Presten paa aa
faa so mykje han kann, og daa han i
sovorne Ting altid er ”veltalande”, og
Folk ikkje gjerne vil knipe paa Skil-
lingen ved slike Tilhøve, so fær Presten
mang ein Gong alt det dei eig av Pen-
gar, det, som dei skulde ha bayt aa
”byrja” med. So maa dei daa til aa
slaast med Næringssuti med det same.
Presten sit i olympisk Ro og ser paa —
han kjenner ikkje til Naud, han —, og
kann hende han etterpaa alt gjev vondt
paa dei, fordi dei gifte seg ”utan aa ha
noko aa byrja med!” —
Slike Ting gjeng for seg.
— Er det nokon, som gjerne vil
vera kvitt ”Sportelsystemet,” so er det
Bonden. Det er sagt, at eit Fleirtal av
Prestarne og vil det. Tru det var so
væl. Men eg hev aldri høyrt gjeti det.
Og sannt aa segja er det ikkje rimelegt.
Dei maatte ikkje vita sin eigen Bate
daa. —
Den siste Presten, me hadde her i
Kviteseid, bet John Moses. Det skal no
vera So gale aa nemne ein avgjengen
Embættsmann, helst ein Prest, naar Ein
ikkje hev berre godt aa segja um han
”vor inderlig elskede Sjælesørger”
”trofast og nidkjær Herrens Tjener”
”dybt Savn” — ”Sølv-Kaifeservice med
Indskription” osfr.); men eg veit ikkje,
kor det stend skrivi, at ein Prest skal
vera meir skotfri enn andre, naar ban
steller seg mindre væl. Visst er det,
at her gjeng mange Sogur um John
Moses her i Bygdi, og det er mange,
$om synest vera harme; var det $0 ikkje
likso godt aa skrive um det, so det
kunde koma fram i Dagen? — Men so
lengje hat var her, hadde han som alle
Prestar Magt nok til aa halde Folk i
Agje. Kven vaagar aa Skrive um ein
Prest?” — So hev ein Bönn, som skal
kontirmerast, so er det det, og soer det
det, og so finn Bin det altid best aa
tigje og lide og vona paa, at ”dette va-
rer ikkje æveleg.” Det er paa den Maa-
ten, at endaa dei minst umtykte Pre-
stemenn kann greide seg utrulegt. . Og
naar del so gjeng av — hyss! ”de mor-
tuis nil nisi bene (ikkje anna enn godt
um dei daude!)
Men dette er ikkje rett. Skal me
halda paa so, daa vert det seint betre.
Vil me faa vaar Rett, so fær me nok
krevja Retten.
— Den gamle Prestegarden vaar laag
reint avsides i Prestegjelde, so det vårt
sagt, at med Presten og Folkje her var
det paa same Maaten, som naar me set
Kjyrne vaare i Grind: dei set dei vonde
utanfor. John Moses fekk ny Preste-
gard. So kom han i Sak med den
Mannen, som fyrr hadde aatt denne
Garden, og vann, som mange totte var
rart. Men han hadde vunne iso mange
Sakjer, sa han, at han- tvila ikkje no
held. — Fraa gamalt var Folk vande
til aa betale si aarlege Reide ein Gong
fyre Nyaar. Men Moses leet seg ikkje
lite med det. Han vilde hava Sumar-
smør, for det er best; so sette han fast
ein viss Dag um Hausten, og til den
Dagen skulde Reidesmøret vera innbe-
talt; kom Ein seinare, so tok han ikkje
imot Smør; daa laut Ein ut med Pe-
ning, og han rekna altid etter høgaste
Prisen. Dette gjekk daa ei Tid; men
Folk tok til aa mulle um, at etter Logi
badde dei gjort si Pligt, naar dei betala
til Nyaar. Det hadde vore Skikk, at
der i Kyrkja av og til vart ofra ikkje|
so lite til Presten. .No vart det Slutt
med dette. Det hende seg ein Dag, at
Offersalma vart songji, men ingen ofra.
Det tok seg altfor ille ut. Soleids
slutta dei.
Med sine eigne Plikter var Moses
mindre streng. Messa byrja so seint,
at: Folk, som hadde lane Kyrkjeveg,
ikkje kom heimatt fyrr langt paa Nott ;
Skule-Examen vart sjeldan halden fyrr
utpaa Hausten, so det ikkje vart Hxamen
men helder som ein Opningsfest for det
nye Skuleaare. Alt dette vart tolt og
tagt med — til ei Tid, og Moses totte
det gjekk godt.
Men det kom ei ”ny Aand” inn i
Bygdi. Folk tok til aa tenkja meir
etter ymse Ting enn fyrr, og tilslutt
kom Folkehøgskulen og sette Staal i
Ungdomen. Daa var Moses" Stortid ute.
Han kom i Bladi og leid ymse Neder-
lag. Soleids sende han Klage yver Ung-
domen til Amtmannen; men Klaga vart
tilbakesend — blank. Mange drygde
med aa betala Reida til næst under Jol,
og han laut taka ho. Vilde ban ikkje,
bende det, at dei takka for seg og —
gjekk. So leid han vondt fr Tenor:
folk. Og tilslutt vart det helder folke-
Moses lika ikkje ”den|-
tomt i Kyrkja.
nye Aanden”, og Åvskilsstundi kom sna-
rare enn Ein hadde venta.
Det er rart med Folk. Dei er snare
til aa gløyme baade vondt og godt.
Hadde her ikkje vore anna enn det, som
her er upprekna, so kanskje Minne um
John Moses ikkje hadde vore so myrkt.
Men her ér det, som friskar upp att.
Innaat Prestegarden gjeng ei Åa, som
dei flotar Timber i. Ho kann i visse
Tilfelle gjera Skade paa Garden. Til
aa fyrebyggje dette fær Kigaren av Elve-
— | kassa ein viss Sum i Aare, som han
skal bruka til aa stelle Aai istand med,
byggje Dammar o.8. fr. - Desse Pengarne
kom i Moses si Tid paa ikr. 400 Kr. um
Aare; det vart altso ikkje so reint lite
i alle dei Aari, ham var ber. Men no
er det upplyst, at! Moses stakk desse
Pengarne i sin eigen Pung, og tok upp
Laan til aa halda Elvi i Stand med, —
fyrst eit paa 2000 Kr., og sidan eit paa
1200 Kr., tils. 3200 Kr. som stend
ubetala enno, og som altso Ettermannen
i Embætte skal punge ut med. Brslikt
rett, so er det rart segjer Folk. Liter
oss med det gjer me no ikkje. Det
vilde og vera usselt og uklokt attaat.
— Her trengjer det seg fram eit
Spursmaal, som er mykje rødt um imil-
lom oss — bør ein slik Mann hava
Pension? Meiningi- ber er, so vidt eg
kann skyna, at det bør han ikkje.
vøre daa ikkje det Urett mot Mannen?
Hev slikt hendt fyrr? — Veit ikkje; men
eingong maa daa fyrst vera. Skal me
gjeva burt Pening i tusundvis av Hen-
syn, som ikkje finst? — me ventar altso
av deg, Taraldsen, som kjenner so væl
Folkeviljen her, og av deg, Rinde, og
av dei andre, at dei negtar Pensjonar
til Prestar, som hev vore so djerve um
seg, at Ein maa forutsetja, at dei er
grunnrike.
— Me ventår no paa den nye Pre-
sten.
lækje det dei fyrre hev rivi sundt. Det
nyttar ikkje med ”Kamp-Prestar”, og
allerminst toler me ein Pave.
Hallvard Strond.
Kristiania, den 4de Mars.
Storthinget. I Möte den 26de Feb-
ruar vart vedteket:
1) Budget for Straffehusi, med Inn-
tekt Kr.499,7460g Utgift Kr. 828,800
(mot 539,400 og 867,000 fyr Aaret
1880—81). Budgetnemndi hadde sle-
get paa, at det trengst ein Del Umböte
i Fengselsstellet vaart. Aschehoug
var einig i det. Men ei tidböyande
Men! ::
dsame Vanen.
Tru me båre fekk ein, som kunde,
Umgjerd av Fengselssteilet vilde ko-
sta 80 mykje, at no hadde me ikkje
Raad til det. Berner upplyste, at
Nemndi ikkje hadde meint, at Tidi
no Skulde vera komi til aa innføra
nokot nytt System. Men det var
mangt aa retta—og som kunde ret-
tast med liten Kostnad — ved Feng-
selsstellet vaart, som det er: soleids
med Bergingshus fyr Ung menne, som
er komne paa galen Veg, og med
Botsfengselsstraffi. Alle Innstillings-
postarne vart samröystes vedtekne.
2) Budget for Justervæsenet, med
Inntekt Kr. 160000 og Utgift Kr.
156000, vartsamröystes vedteket etter
Innstilling fraa Næringsnemndi No.2.
3) Budget for Medicinalvæsenet. Dei
17 fyrste Postarne vart vedtekne
etter Innst. fraa Budgetnemndi. I
18de Posten var fyresleget, at det
skulde beviljast 1000 Kr. til aa be-
tala Utgifterne fyr ei Reisa, Medi-
cinaldirektören skulde. gjera til den
internationale Lækjarstemna i London
Sumaren 1881. Berner fyreslo, at
Summen ikkje skulde beviljast, og
Castberg studde honom, men Hirsch;
Essendrop, Jebsen og L. Smitt talad
for Innstillingi, som vart samtykt
med 59 mot, 45.R.
(Dei 45, som röystad imot, var:
Kaxrud, Frilseth, Berner, Skaar,
Konow, Løberg, Juel, Famildsen, Tho-
mesen, Rinde, Egge, Leer, Hurum,
Blilie, Jacobsen, Mortensen, Hjelm-.
stad, Glestad: Govrud, Jahnsen, Hol- DR
mesiand, Reierson, Jaabæk, Olsen,
Lindstøl, Listöl, S. Nielsen, Andersen,
Aarflot, O. Nilssen, Olafsen, Bjering
Castberg, Lien, Huser, Lisleby, Es-
keland, Øverland, Kolbenstvedt, Ue-
land, Storsten, Wennebere, Qvam,
L. M. Bentsen og L. Soelberg. Burte
var: Birkeland, Hvamstad, S. Soel-
berg, Johanssen, Saxe, Holm, Knud-
sen, Schiörn, Iversen og Harbitz.)
4) Instilling fraa Budgetnemndi um Be-
viljing til Fatigvæsenet, Fantevæse-
net og Bergingshuset ”Toftes Gave”
vart vedteki samröystes i alle Po-
starne.
I Möte den lste Mars var det Val
paa Fimbættesmenner 1 Storthinget og
AÅvdelingarne. Essendrop vart attvald
til President i *Storthinget. * Dei 11
Medlemer av Vålhem»di, som skulde
ganga ut etter Lutkasting, vart alle
Saman attvalde; bland desse var Løberg,
Motzfeldt og Castberg dei, som fekk
det minste Röystetal: 78, 74 og 71 R.;
deretter kom Aschehoug med 31 R.
At det finst Seminarlærarar, som ikkje
er Bakstrævarar, det synest ein Hr.
.d i ”Fædrelandet” er fælt. For
”Exempléts Magt har stor Indflydelse”,
segjer han, og er ein. Seminarlærar fri-
lynd, so EN Folkeskulelærarne faa
Ja, kanskje! — Slikt
hender hellest med Folkeskulelærarar,
som ikkje bev.havt nokon Seminarlæ-
rar til aa forføra seg, so me tvilar um
det vilde bjelpa stort, um so Hr. ....d
fekk Seminarskularne sette med berre
Novembermenn.
Kongen aat Middag paa Dampkjöken
her ein Dar, fortel Bladi. — Med eigne
höge Hender kjöpte han Billet (til 30
Øre): med eigne höge Hender bar han
Maten fraa Kjökkengluggen og til Bor-
det, og tilslutt aat han Maten sjölv og.
— Er det inkje merkjelegt?
Kongen hev havt Moro av aa sjaa,
korleids dei Folk liver, som ikkje bev
836,000 Kr. um Aaret. Og det er
mykje rimelegt og fagert.
Men det er leidt med det, at ein
Gong paa ”Dampen” — er ingen Gong.
Vil Ein vita kva det vil segja aa liva
”folkelegt”, so maa Ein liva paa Damp-
kjöken-Mat i minst eit heilt Aar, og
berre paa Dampkjøkenmat, — ja, og SO
Litt Smör og Braud til Morgons og
Kvelds daa, — endaåa med det gjeng
det væl ofte som det kann.
5 fær Bladet.
Dersom Kongen vilde lva eit Aars
Tid paa den Maaten, so vilde han ikkje
vera So langt ifraa aa forstaa, korleids
"Folket" hev det. — Men daa kann det
letteleg henda, at Hs. Maj. vart — Fri-
Statmann, ja kanskje Sosialist. For Ein
lærer fælande mykje av aa liva slik pan
halv Sveltihel. Det gjev Tankar aa
svelta, som Vinje sagde. Og serleg
vilde Kongen paa den Maaten læra
mangt, Som han hellest aldri i sine Da-
gar korkje fær læra elder kann faa læra.
Han vilde faa ein ny Tanke for kvart
Gryn, han fann i Dampkjökensupa —
”apparent rari nantes in gurgite vasto”
som me veit —, og for kvar Kjötbite,
han fann i Lapskausen, vilde han upp-
daga ein heil ny Filosofi. Men med alt
dette maa eg segja, at endaa so republi-
kansk som eg er, so ynskjer eg ikkje
Kongen 80 vondt som aa liva eit Aar
paa Dampmat. Fe hev prøvt det sjölv,
maatru, So eg veit, kva det hev paa seg.
Vil:
p
Mordarar. Jokum Bukvold, som var
dömd til Dauden, er naada av Kongen.
Laurits Holm, som dei trur bev drepe
ei Gjente, som var med Barn, er dömd
av Underretten til Livs-Fengsel; men
han hev ikkje tilstade. :
Fraa Ekspeditionen.
1. Dei som ikkje heve betalt Bladet, maa
gjera dæ.
2. Det er komne so mange nye Tingarar
paa Fedraheimen i den seinare Tid, at det
3 likkje er fleire att av dei fyrste Nomri for
i Aar.
faa Bladet fraa lste Mars.
kostar Bladet
til 30 Juni Kr. 1.47.
31 Desbr. — 3.67.
3. Nye Tingarar her nok tidt maatt
venta hosta lenge, fyrr dei hev fengje Bla-
det. Dæ er ikkje vaar Skuld. Me fær
sent Tingarlistor fran Fredriksstad Postkon-
tor mæ 8—14 Dagars Millomrom. Kjem
so ein Tingar mæ dæ sama, me hev fengje
Lista, so kann han nok some Tider koma
til aa venta baade 2 og 3 Vikor, fyrr han
Me gjer dæ, me kann, og
gnaalar pan Folke paa Posthuset tidt og
jamnt, men dei segjer, dei hev so my *»
aa gjera, at dei kann ikkje eksped X.
fortare.
4. Dei som ikkje vil hava Bladet VAR
maa segja ifraa, fyrr Kvartalet gjeng ut.
5. Fedraheimens Ekspedition flyt i neste
Maanad inn til Kristiania att.
Dei, som heretter kjem, fær difor
Fraa den Tid
Lysingar.
Det Norske | Samlaget
ev ut Bøker paa Norsk, anten i Landsmaal
GR i Bygdemaal. Heimskringla I, Thomas
fraa Kempen (Um Kristi Efterfylgiing!, Guro
Heddelid av Jørund Telnes og Storegnt av
A. 0. Vinje er utgjevne i 1880. Lagsmen-
ner fær fyr 4.00 (i "Amerika 5.00), sende til
Kasseraren Halv. Johanson, Lykkjev egen 11
Kristiania, alle dei Bøker, som Samlaget
prentar. Heimskringla I, OI og IV kos!
Kr. 2.75, Kr. 2.00 og Kr. 2.00, heile Ver.
Kr. 8.00. Samlaget hev no nokot yver Då
Medlemer, men vil gjerna hava fleire.
sterkare Laget verd, di meire kan det gje
fyr Nor skdomen.
Til Amerika.
For I Dollar
fkann ein i Amerika faa til seg sent:
anten Fedraheimen i8 Maanadar
elder Nordmanden OE —
elder Østlandsk Tidende i 3", —
For 2 Dollars
anten Fedral. og Østl. Tid. 5 Maanadar
elder Fedrab. og Nordm. 9 —
Fredriksstad.
Nikolai Olsens Boktrykkeri.
Se
ad
Ny 4
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
