Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
26
einhverjum hrepp án þess að hafa fengið byggðarleyfi, gátu hreppsbúar,
ef þeim hafði verið beimilt að neita um leyfið, rekið hann með valdi
úr hreppnum, og áttu aö minnsta kosti ekki að låta hann fá neina
hlut-deild í þurfamannatíund og matgjöfum. En hefði þá skort heimild til
að neita honum um byggðarleyfi, þá mátti hann að vísu búa kyr, en
var hegnt fyrir vanrækslu sína með því, aö hann fjekk enga hlutdeild
i þeim rjettindum og hlunnindum, er aðrir rjettmætir hreppsbúar höfðu.
Enn þá meiri rjett hafði hreppurinn gagnvart búðsetumönmim. Peim
mátti skilyrðislaust neita um byggðarleyíi, og væri leyfið veitt, tók
hreppurinn sjer með þvi þá skyldu á herðar, að sjá fyrir þeim, ef þeir yrðu
svo volaðir, að þeir væru eigi sjálfbjarga. Leyfði landeigandi
búðsetu-manni að setjast að á landi sínu, án þess að hafa leitað leyfis hreppsbúa,
þá var honum skylt að sjá búðsetumanninum borgið. A sama hátt gat
og landeigandi orðið skyldur til að framfæra leiðuliða sinn og
hús-bóndi hjú sin, ef þau urðu svo voluð eða hlaðin ómegð, meðan
leigu-raálinn eöa vistarráðin stóðu, að pau gátu ekki sjeð fyrir sjer af eigin
rammleik eða handafla sínum. Pó sluppu landeigandinn og húsbóndinn
hjá þessari skyldu, ef þeir gátu sannaö, að þeir hefðu eigi, þegar
leigu-málinn eða vistarráðin vóru gerð, vitaö eða getað vitað, að leiguliðínn
eða hjúin mundu geta orðið þurfandi á þvi timabili, sem samningur
þeirra átti að ná yfir. Eins og af pessu má sjá, var tilgangurinn meö
þessum ákvæöum sá einn, að hvetja landeigendur og húsbændur til
var-kárni, þegar þeir tækju sjer leiguliða eöa hjú, til þess að afstýra því, að
þeir með ljettúð sinni gætu aukið framfærslubyrði hreppsbúa.
Svipuð ákvæði giltu um skipstjóra (stýrimenn), er flyttu útlenda
ómaga til Islands, er ekki væru sjálfbjarga árlangt, nje ættu þar ættingja,
er skvlt væri að ala f>á. Framfærsluskyldan lenti þá á skipstjóranum,
nema hann hefði eitthvað það sjer til málsbóta, að hann gæti komið
lögvörn fyrir sig meö bjargkvið. Enn fremur var svo ákveðið, að ef
einhver feldi ómaga manns, er færi af landi brott, og fyrirmunaði
honum pannig aö hafa ómagann með sjer, þá skyldi framfærsluskyldan lenda
á peim, er leynt hefði ómaganum. Sömuleiðis var sá, er tekið hafði
ómaga fyrir meðgjöf um óákveðinn tíma, skyldur til að ala hann í 3 ár,
ef hann vanrækti að gæta rjettar síns gegn þeim, er ómagann átti, þegar
hann fór af landi á brott.
Tilgangurinn með öllum þessum ákvæöum var sá, að fæla menn
frá að verða þess valdandi meö ljettúð sinni, að fátæklingar hrúguðust
á sveitina. Þó vóru ef til vill enn pá öflugri varnarráð gegn
sveitar-pyngslum íolgin í ýmsum ákvæðum, er miðuðu til að afstýra því, að
fátæklingar ættu börn, er fyrirsjáanlegt væri að mundu lenda á sveitinni.
Þannig var mönnum bannað að giptast, ef konan var barnbœr, nema
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
