Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
104
þegar menn tóku að koma sjer upp svefnskálum og hættu aö sofa í
eldhúsinu. Og sje þetta rjett ályktað, — en á þvi teljum vjer engan
vafa, — þá liggur nærri aö álíta, að aðalákvæðin um brunabæturnar sjeu
enn eldri. Þessi ákvæði byrja sem sje með því, að ákveða sem
grund-vallarreglu fyrir brunabótunum, aö í »hvers manns hýbýlum sjeu jafnan
3 hús, sem til skaðabóta sjeu mælt, ef upp brenna«, nefnilega stofan,
eld-húsið og búrið. Þar sem nú hin eiginlegu bæjarhús upprunalega vóru
ekki fleiri en þessi prjú hús, þá er það ljóst, að hugsunin hefur í fyrstu
verið sú, aö öll hin eiginlegu bæjarhús eða íbúðarhús skyldu vera
mælt til skaðabóta. Ákvæöið um aö kjósa, hvort menn vildu heldur
vátryggja skálann eða eldhúsið, virðist því vera yngra en
vátryggingar-lögin sjálf, og því hafa verið bætt viö þau seinna, er það tók aö
ger-ast siður aö auka tölu bæjarhúsanna, svo að þau urðu 4, sem sje auk
hinna priggja fvrtöldu einnig sjerstakt svefnús eða skáli. Orðalagið t
ákvæðinu: »ef maður á bæöi eldhús og skála« o. s. frv. virðist
þó bera það með sjer, að þessi viðbót sje nokkuð gömul og hljóti
að stafa frá því tímabili, er enn var almennast, að bæjarhúsin
væru þrjú, en hitt undantekning, að þau væru fjögur. Að menn
hafa ekki viljað gera frekari breytingu og þannig vikið frá hinni eldri
reglu, að öll bæjarhúsin skyldu vera vátryggð, hefur þá líklega sumpart
komið til af þvi, að menn hafa álitið, að skaðabótarskyldan gæti hæglega
oröið of tilfinnanleg, ef hún hefði náð til allra fjögra bæjarhúsanna, og
og sumpart af þvi, að þar sem að eins sumir bændur áttu 4 bæjarhús,
en aðrir ekki nema 3, þá mundi það jafnaðarhlutfall, sem vátryggingin
var byggð á, hafa raskazt, með þvi að þeir, sem áttu 4 bæjarhús, hefðu
fengið meiri skaðabætur en þeir, er ekki áttu nema 3, ef brunnið hefði
hjá báðuvn, og hefði þá hinum fyrri verið ívilnað á kostnað hinna. •—
Sje nú öll þessi skoðun á pessum fornu brunabótarákvæðum rjett, þá
hljóta þau að stafa frá heiðni, og þá hlýtur lika skiptingin i
hreppsfje-lög að hafa verið komin á svo snemma, og einhvers konar
sveita-stjórnarskipun komin á fót, hvort sem hún hefur verið alveg eins og
hún varð síðar eða ekki.
Aptur ålitum vjer, að ákvæðin um fátækraframfærsluna stafi ekki
frá heiðni, en hafi fyrst orðið til eptir að kristni var i lög tekin. Vor
skoðun er sú, að i heiðni hafi menn ekki haft neina lögbundna
fátækra-framfærslu, en að pað hafi þá algerlega verið komið undir frjálsum
vilja manna, hvort þeir vildu hjálpa ómögum og þurfamönnum eða
ekki. fetta utilykur náttúrlega ekki, aö menn, þegar hallæri eða þess
konar bar að hendi, hafi haldiö fundi og á peim komið sjer saman um
að hjálpa nauðstöddum nágrönnum sinum. En það hafa menn þá gert
annaðhvort af pvi, að menn hafa álitiö, að velferð sveitarfjelagsins lægi
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
