Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
128
1674 las Påll sýslumaður Torfason dóm upp á alpingi, getiginn
að Hóli í Bolungarvik 29. april 1674 um mál Jóns Olafssonar, sem
játaöi, að hann heföi hnuplað tveimur álnum af tóbaki og premur
mörkum af muldu tóbaki1. Lögpingsmenn kváðu svo á^ aö hann skyldi
ekki hljóta frekari refsingu en tiðkaðist venjulega fyrir hvinnsku
(Alþb. 1674 nr. 29).
Dómságrip pessi eru svo stuttorö, aö litiö er á peim aö græöa;
en aptur eru til ýmsar ákvarðanir um tóbakssölu frá seinni hluta 18.
aldar, sem lýsa. vel áliti pvi, sem menn höföu á tóbakinu, einkum
yfir-völdin, og benda jafnframt á, hve alpýöa manna hafi veriö sólgin
i paö.
1677 býður Siguröur lögmaöur Björnsson öllum sýslumönnum
sunnan lands og austan að sjá svo til, aö »sú fátækum almúga skaölega
og landinu skammarlega tóbakshöndlun liöist ekki strafflaust, athugandi,
aö par petta land er undirorpiö pungri iatækt og bjargræðisbresti hjá
allmörgum, pá muni ei syndlaust nje sæmilegt, aö sá peningur og sü
vara, sem góöur guö hefur gefiö pessa lands innbyggjurum til fæöis og
klæönaöar og pessháttar nauösynlegs uppheldis, spenderist eður út sóist
óhæfilega fyrir paö óparflega og fánýta tóbak, sjerdeilis peirra á meöal,
sem fátækir og formegunarlitlir eru; lætur pvi herra lögmaöurinn
aug-Ijóst, aö hann hyggur sjer ekki leyfilegt, hvorki guös vegna nje heldur
lands-ins nauösynja, aö pegja oröalaust yfir svoddan ósæmilegri
tóbakshöndl-un og okursaöferö, sem viöa um landiö heyrast må.« Ef alpýöa manna
vildi ekki skipast viö umtölur sýslumannanna, biöur lögmaöur pá aö
gera sjer aövart, svo hann gæti fariö meö máliö eptir pvi, sem guö og
góð samvizka bljesu honum í brjóst. (Alpb. 1677, nr. 50).
3. júli 1678 skrifar Siguröur lögmaöur Pórði biskupi Porlákssyni
brjef i lögrjetttu; biöur hann biskupinn aö hlutast til um, aö góðir og
guðhræddir kennimenn i Skálholtsstipti vari almúgann viö meö tilstyrk
hreppstjóra, »svo hann ei framvegis óhæfilega próist i skaölegum og
óviröingarlegum landsins ósóma «; telur nú lögmaöurinn ýmislegt, sem
honum pótti fara aflaga, en einkum kvartar hann yfir »peirri ljótlegri
tó-baksokuraöferö, sem viöa á pessu landi tíökast, hvaraf augsýnilegt er,
aø útaf vilji vaxa vors fátæka lands fordjörfun meö höjyfirvaldsins sem
og landsins innbyggjara skaöa, nema kristileg yfirvöld, andleg og
ver-aldleg, sem guöi og háyfirvaldinu hafa heitiö trú og hollustu til
landsins velferöar, alvarlega vandi um petta og pvilikt skaövænlegt, eptir
peirri náö, sem guö vill sjerhverjum i hjarta gefa.«
Póröur biskup tekur brjefiö til greina daginn eptir á prestastefnu,
en svarar lögmanninum fyrst 20. febrúar 1679; kveðst hann pakka
lög-manninum alúölega »fyrir pessa sina guörækilegu og næsta nauösynlegu
tilhlutan«, og segist skuli fylgja brjefi hans fram af fremsta megni;
býður hann kennimönnum sinum, »aö forsóma ekki kristilega
vandlæt-ing og áminning til sins trúaös safnaöar, sem guös orö um byöur.«
Um tóbakið fer biskupinn pessum oröum: »Einninn tilsegi jeg hjermeö
prestum pessa stiptis, aö liöa ei, svo mikiö, sem peim er mögulegt og
peim ber til aö hlutast, okur og rán, einkum á peim ónauösynlegu og
skaösamlegustu hlutum, sem er thóbak og annað pvi likt, heldur áminni
1 Líklega neftóbaki.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
