Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
237
girndin, að bera ægishjálm yfir sveitinni, það er takmarkið. En hugur sveitabúa
er of deigur, þá vantar samheldni, og nú tekur bóndason — Guðmundur heitir
hann — það ráð að fórna Guðrúnu fóstursystur sinni, til að hvetja þannig
sveita-menn til hefnda: »Moriatur unus pro populo«. (Voru nú bændasynir í þá tíð svo
lærðir, að þeim væri latínan tamari en íslenzkan, þegar þeim var mikið
niðri-fyrir?) Guðmundur hefur fellt ástarhug til fóstursystur sinnar, en það er
árang-urslaust, af því hún ann Eiríki Hellismanni, og nú lætur hann Eirík, sem
kom-inn er að hitta ástmey sina, drepa hana í misgripum fyrir einn af Hellismönnum!
Þetta atriði, sem á að vera hiö áhrifamesta og sorglegasta í öllum leiknum, er
því miður allt of óeðlilegt. Þegar Guðm., sem er dularklæddur, kallar: »Taktu til
vopna! hjer er Hellismaður, sera vill svíkja ykkur alla«, leggur Eiríkur manninn
(unnustu sína í dularklæðum) umsvifalaust í gegn. Mundi hann ekki fyrst gæta
að, hver það var, sem varaði hann við, eða við hvern af Hellismönnum hann
áttíf Naumast gåt hann búizt við þvi, að bændur mutidu vara hann,
Hellis-manninn, við svikum Hellismanna sjálfra. — Og hvers vegna kastar hann
sverð-inu? Var það í greiðaskyni við Guðmund, til þess að hann ætti hægra með að
sanna bændum, hver verknaðinn hefði unniö? — Þetta er að minni hyggju
aðal-galli sjónleiksins, því undir þessu atriði er svo mikið komið. En ritið hefur
ýmsa aðra galla, sem flestir virðast sprottnir af hroðvirkni eða þá smekkleysi
höfundarins. Málið er víða óeðlilegt, einkum orðskipunin, og þar sem
persón-urnar tala í ljóðum, er áherzlan opt skökk. Sumstaðar koma fyrir orð, sem
virðast sögð út í hött. Þegar Gunnar segir, bls. io: »Mjer er þjer engin hætta
í að trúa", þá verður ekki sjeð, að Guðm. hafi látið neina tregðu í ljósi, svo
orðin eru ástæðulaus. Eins er á bls. 82, þegar Sigríður segir: »Jeg er ekki hið
minnsta veik«. Bróðir hennar hafði sagt að hún væri »syfjuð og fölleit«, en
um veikindi er ekki að ræða. — Þá er ýmislegt, sem mjer virðist blátt áfram
smekkleysur, og er ekki minnst af þeim í þeim kaflanum, sem á að vera einna
skáldlegastur og gæti veriö það, ef vel væri á haldið, I. þáttur, bls. 18—21. Hjer
á að koma í ljós ólikt tilfinningalíf og hugsunarháttur tveggja af aðalhetjum
Hellismanna. Gætum nú að, hvernig Tegnér hefur farið með likt efni i
»Frið-þjófur og Björn«, og berum saman við viðræður þeirra Valnastakks og Eiriks.
En sá munur! Litum á Valnastakk! Hann hefur auga fyrir þvi, sem hrikalegt
er og vott ber um krapt, og eyra fyrir — krunki næturhral’nsins:
»Á nóttum heyri jeg næturhrafpinn krunka,
sem náspá drynja hljóðin frá hans kverk,
þaö hlægir mig, þvi hrynur aldrei þolað
jeg hefi, nje hin veiku lækjarhljóð.«
»Næturhrafninn!« Hvat fugli er þatf Það litur svo út sem það sje eins konar
skáldfugl höfundarins, er hann lætur hetjur staar tala um hann i hverju leikriti, er
kemur frá hans hendi (sbr. »Nú er kalt og natnrhrafninn hjalar«. »Nýjdrsnóltin«
bls. 75). Sje hjer átt við fugl þann, er Danskurinn kallar »Natravn«
(Caprimul-gus), þá veit jeg litið um hann annað en það, sem einhvern tima stóð um hann
i fróðlegri dýrafræðisritgjörð i latínuskólanum: »Eitt af hans vigtugustu
kenni-merkjum er hans af stifum burstum innbefattaða gap«. Þvi miður krunkar
fugl-inn ekki, en sagt er, að hann suði á sina vísu eða »hjali«, þó það orð eigi
fremur við um börn. Fuglfiróður maður hefur trúað mjer fyrir þvi, að þessi
fugl muni aldrei hafa til íslands komið, en af þvi sá maður hefur ekki lifað á
Valnastakks tíð, getur hann ekkert fullyrt um það, hvort fuglinn hefur haldizt
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
