Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
208
hvað hefir slíkt aö þýöa, þegar þeir bæði á kjörfundum og á þingi
með atkvæöi sínu styöja hvað bezt að því, að auka töluna og
launahrúguna. Annaöhvort er, að þeir meina ekkert með
kvört-unum sinum, eða aö þeir vita ekki, hvað þeir eru aö vinna a
kjörfundunum.
MENTUN OG UPPFRÆÐING. í þeirri grein hafa orðið
afarmiklar framfarir á 19 öldinni. I byrjun aldarinnar og allan
fyrri helming hennar var ekki nema einn einasti skóli til á öllu
landinu: latínuskólinn. En um miðja öldina bætist prestaskólinn
við og einn barnaskóli í Reykjavik. En á hinum síðasta fjórðungi
aldarinnar, eftir að við höfum fengið fjárforráðin, fer þeim óðum
að fjölga, svo að nú höfum viö auk þessara skóla: læknaskóla,
2 gagnfræðaskóla, vísi til kennaraskóla, 3 kvennaskóla,
hússtjórnar-skóla, sjómannaskóla, 4 búnaðarskóla og um 30 barnaskóla auk
hér um bil um 180 sveitakennara. Ennfremur hafa á seinni árutn
í Reykjavik risið upp ýmsir minni skólar (kveldskólar,
verzlunar-skóli. teiknikensla o. s. frv.). Pess má og geta, að með lögum
"•/1. [880 er prestum gert að skyldu að sjá um, að öll börn hafi
lært lestur, skrift og reikning áður en þau verða fermd.
í byrjun aldarinnar vóru engin söfn til í landinu, en nú
eru þar 4 allstór bókasöfn: Landsbókasaínið í Rvík (40,000 bindi
og 3000 handrit) og 3 amtsbókasöfn (á Akureyri, Seyðisfiröi og í
Stykkishólmi). Auk þess eru allstór bókasöfn við hina æðri skóla
í Rvík: latínuskólann (um 10,000 bindi), prestaskólann og
lækna-skólann. Á ísafirði kvað og vera allálitlegt bókasafn og víðsvegar
um landið eru komin upp smærri sveitabókasöfn og lestrarfélög.
í Rvík er og nýstofnaö landsskjalasafn. Af öðrum söfnutn eru
þar: forngripasafn, náttúrugripasafn og vísir til málverkasafns ásamt
fáeinum höggmyndum (í alþingishúsinu).
Pá hafa og smámsaman risið upp ýms félög, sem starfa að
mentun og uppfræðing. Elzt þeirra er Bókmentafélagið, sem stofnað
var í byrjun aldarinnar (1816), en á hinum síðasta aldarfjórðungi
hafa bætst við Pjóðvinafélagið (upprunalega pólitiskt félag, en nú
eingöngu uppfræðingarfélag), Fornleifafélagiö, NáttúrufræðisfélagiÖ
og Kennarafélagið. I svipaöa átt, en þó meö alveg sérstöku
augnamiði, starfa Landbúnaðarfélagið og Garðyrkjufélagiö.
í byrjun aldarinnar var ekki til nema ein einokunarprentsmiðja
á öllu landinu, ekkert blaS kom þá út, að eins eitt tímarit og fátt
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
