Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
124
þar vanti sum orð ; það verður reynslan að sína, og ef svo er, er hægt
að ráða bót á gallanum i öðrum útgáfum. Hins vegar standa í
kver-inu nokkur orð, sem eru svo forn, að þeirra mátti vel missa, t. d.
remmiskí8, kylna (er hefir eiginlega aldrei verið íslenzkt orð) osfrv., en
heldur of mikið, en of lítið. Ég get því ekki betur séð, en að kverið
geti komið að góðum notum, þeim sem þess þurfa. En það er
ýmis-legt annað, er að má finna, og það er einkum það, að það ber
ósjaldan á því, að höf. er ekki málfræðingur, og að hann er að sumu
leyti kreddufastur. Hann fer stundum skör lengra, en þörf var á, og
lengra en tilgangur kversins heimilar. Höf. blandar stundum saman
réttritun og orðmyndum; hann skoðar orðmyndir svo sem þær
heyri undir réttritun, og gefur því reglur um, að svo og svo megi
ekki rita. Ég á hér einkum við forn bæjanöfn. Það er varað við
orðmyndum sem Aubnar, Nesjar, Eiftar, Holtar osfrv. Þetta tel ég
mesta ókost kversins.. Þessar orðmyndir eru ef til vill iooo ára gamlar,
og eru eingöngu notaðar í öllum fornbókum og undantekningarlaust í
alþýðutali fyr og nú. Það hafa verið lög í málinu, svo snemma sem
hægt er að sjá, að þegar hvorugkyns orð voru gerð að
eíginnöfn-um (í fleirtölu), þá fengu þau (aðra) endingu, holt (flt.) varð Holtar
osfrv Þetta er lögmál, sem ekkert þýðir að vilja nú að fara að raska;
það hefir enginn heimild til þess og það er engin ástæða til þess.
Það er ótölulegur orðagrúi í málinu, sem þá mætti líka fara að
um-skapa og eru komin jafnlangt frá hinni svo kölluðu »réttu« mynd sinni.
Því þá ekki fara að skrifa t. d. Reykja/–vík; svo ritar Ari. Alveg sama
er að segja um orðmyndir sem Egli. Það er lítið vit í því að heinita
Agli, úr því allir segja hitt, alveg eins og allir segja lykli, en enginn
lukli, enda er Egli margra alda gamalt mál. Þess konar orðmyndir
eiga alveg eins mikinn rétt á sér eins og svo ótal margar aðrar, sem
eru þeim hliðstæðar. Ég gæti nefnt margt fleira þess kyns, t. d. að
höf. vill låta útrýma orðmyndum sem keipréttnr (keik-), svigrúm fí.
svif-), kvenn- (i. kven-) og því um likt. Pótt það sé rétt, að keik-,
svif- osfrv. kunni að vera eldri myndin, eru hinar nú einu sinni orðnar
fastar og eru vel hugsunarréttar. Ósamræmi er það, að höf. ekki líka
vill breyta kuðungur í kúfungur (sem er eldra). Heldur ekki skil ég
neitt í því, hvers vegna nú á að fara að rita írýbi f. trybi; trýti get
ég rakið fram á 15. öld, en svo hverfur sú mynd. Alveg eins er með
lýréttnr. Fyrir 1000 árum sögðu menn aðeins lýritr. Jafnalgengar
myndir sem smér og ket hafa jafnmikinn rétt á sér sem smjör og kjöt,
ef ekki meiri. Hvað má þá ekki segja um hrcevar-eldur; það orð
gerir höf. enga athugasemd við.
Þessu máli náskylt er, að höf. lagfærir orð, er ekki eru fundin í
fornbókum, en hann hyggur séu rangt sframborin« í alþýðumáli. En
víðast hvar er mjög efasamt, hvort skýringin er rétt. Ég efast mjög
svo um, að ^)7//-dagur sé komið í stað tig/i-dsLgur, greppa- (eða greppi-,
svo hef ég ætíð heyrt orðið) -trýni í stað greypi-ix.; annaðhvort er hér
eignarf. flt. af greppur .eða annað orð, sem nú er ekki til í voru máli.
En hvernig ætti greypi að hafa breyzt 1 greppi (grcppa) ? Svo er og
um orðið tvíelleftur, sem á að vera tvíefldnr. Ég vil þó benda á, að
orðið tvíelleftnr (22 vetra, o: á bezta skeiði) finst í fornu máli; getur
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
