Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
34
Fedraheimen·
2den Marts 1878.
tysk Riksting skulde skapa den nye Tidi, var det
ogso Gatetalararne, som gav Tonen; Atterslaget
kom daa denne Gongen au; Folket vendest mot
Folket, Heren fornegtad sitt Upphav, og dermed var
Rarsla dømd· Wrangel hersette den preussiske Hovud-
staden, Prinsen av Preusseii, han som no er Kei-
sar, tvingad dei sudtyske Landi, og Ungarn vart
kuvat av den Mannen, som no fører Striden fyr
Kulturen og Blod- og Jaerolksemdi der nede.
Nokot vart likevcel naatt: baade Austrike og Brevs-
sen sekk ein Riksskipaad, vcelikkje av dei sriaste, men
daa so, at Grunnen vart lagd. Sidan den Tid,
daa Bismarck vart Sti)resmannen i Preussen, hev
detta Landet med hard, meir stød Haand strævat
av all Magt fyr aa samla Tyskland under sitt
Merkje, og — i Versailles’ Kongesalar vart Ginings-
tanken Verk. Detta Verket var vel au snaraste
ei Fyrste-Avgjerd; men det vart denne Gongen
sagnat med Gleda av Stormengdi av Folket. Det
som det no fyrst og fremst gjeld um, er aa styrkja
Samheldet mot alle innvortes og utvortes Fiendar
og festa Einskapen so heilt og sannt, at det Ingen
oftare skal turva spyrja ,,Was ist des Deutschen
Vaterland.« Tyskland vert knapt nokortid so fast
samstaypt som dei andre store Landi; dei historiske
Have er for sterke til dess. Men slik ytre Sam-
stoyping er vel helder ikkje so plent naudsynt fyr
Folkets Samkjensla elder Nationaliteten, og imindsto
ikkje syr Fridomen; og paa Vegen til den trur eg
Tyskerarne er. Nett i desse Dagar arbeidar Vis-
marck, veit du, fyr aa avmegta alt Kvinnfolkstyret
og saa upp eit ærlegt liberalt Herredøme, og alle
kjenner aa seg, at nm det ikkje kjem no,komamaa
det; sor hellest er Tilstandet faarlegt; det, som er
vunnet gjenom Strid, kan einast Fridomen festa.
Gg meiner, som du vonleg skynar, at der er From-
gang i desse Ting; det hev gjenget smaatt men
stødt. Tyskerarne frasar ikkje upp slik som Fransk-
mannen, riv ikkje alt til seg i ein Umstpyt paa ei
Nott, fyr aa brikja med det ein Dag elder tvo;
dei er i det Heile ikkje dei tendrande Tankars Folk;
men Tankarne hev Magt her, og det, som eingong
er vunnet ut av og syr ein «Tanke, det vert ikkje
letteleg sleppt att. Og det er Trygdi i all From-
gang: at det, som er vunnet, sestar seg, so Nytt
tryggt kann byggjast paa det. J so Maate er Tysker-
arne det ,,konservative Element« (den paahaldande
Magt) millom Folki; og i den Meining kann eg
nok vera med paa, at dei framum Alle er ,,Kul-
turfolket.« —— Den faste Trui paa, at Germanarne
er utsedde til i roleg Utvikling aa bera den sanne
Humanitet elder Folksemd fram, rengjer seg hellest
ofta um i rein Daarskap. Det er just detta, som
gjer Tyskeren nokot ugreid fyr meg. Denne Daar-
skapen kann Ein soleids sjaa, naar det t. D. vert
fortalt Ungdomen, til Styrkjing av Nationalkjensla,
at Tyskland aldri hev havt slik ei Stortid som no,
——elder naar Tyskerarne i sull Aalvora vertliknade
saman med Hellenararne og med Guds utvalde
Folk. Men slikt er vael ei Barnesykja, tenkjer eg,
og litevetta ijt finn Ein hjaa alle Folk. Og det
nauvar i Grunnen ikkje større. Det er daa betre
det, enn naar eit Folk ser paa alt sit Eiget med
Mistru og ’Vanagt, ·og berre finn det gode hjaa
dei Framande.
No. 70,000.
Forteljing fraa Tysklaiid, fritt etter Fr. Kakk-
v.
(Sluten.)
Ziba kom til fastsett Tid. Han var hardt
uppøst, og det synte seg i all hans Ferd, at han
ikkje rett visste, korleids han skulde taka det med
meg. Men daa eg tedde meg mjuk og smaasa-
raade, ynskte honom til Lukka med Gistarmaalet,
og bad honom paa smaalaatnaste Maaten um aa
gjera meg det Tilviket, som eg hadde skrivet um
i Brevet, daa vart han trygg i den Trui, at eg
Ingenting visste, meir enn han sjolv hadde fortalt.
Han tok daa paa meg med harde Ord syr den
Utskrifti eg hadde sett paa Vrevet, og sagde meg
ende ut, at eg hadde fenget nok fyr den vesle
Beina, eg hadde gjort honom i Wien. Han vilde
ikkje vita av nokor Tigging lenger, sagde han, og
me sekk skiljast no og ikkje hava meir med kvarandre
aa·gjera. «
Blodet foor til aa renna i meg; men eg tok
det likevcel berre rolegt og sagde: ,,Det er likt til
De trur, at Kritscha ikkje veit um, kor Ziba hev
senget Rikdomen sin ifraa. Men daa tek Dei
Mist. Eg tenkjer ikkje ein·Rovmordar tarv gjera
seg so kaut mot den Mannen, som hev Magt til
aa faa honom i den sælaste Naud og gjera ein
skræmsleg Ende paa all hans Herlegdom. Elder
vilDe eg skal fortelja det som hende den Kvelden,
daa De fylgde den gamle Kapteinen heim fraa
Vertshuset sidste Gongen?« ——
Daa seig Ziba radt ihop og skalv hver heile
Kroppen. Men snoggt tok han seg att, og gav
meg eit Augnekast so fcelt, at eg aldri i mine Li-
vedagar glpymer det. Eg trur han tenkte paa aa
taka mitt Liv au, —— naar berre han hadde trutt
seg Kar til det.
Tilflut vann han seg yver og bad meg um
aa ikkje taka honom Framferdi hans so illa upp.
Lagnaden hans var langtifraa ikkje so gild som
det kunde synast ut. Ved kostesam Byggjing og
Dyrking paa Garden hadde han tettpaa gjort Ende
paa Pengariie sine, so i Dag kunde han ikkje vera
av med meir enn 100 Gylden; men sidan skulde
eg stødt sinna ei hjelpsam Haand hjaa honom,
naar eg berre med ein dyr Eid vilde lova honom,
at eg Ingenting skulde fortelja.
Eg sagde meg nøgd med detta, og dermed
skildest me. Men dei 100 Gylden heldt ikkje
lengje. Cg misste ein Hest, og eg maatte betala
ei stor Pengebot syr nokre Kvaksalvarkunster, som
dei gav oss Skuldi syre; eg kunde hava sont det
med aa sitja paa Fangehusetz men det er fyr oss «
Taterar litet likare enn aa døy. Dermed laut eg
til Gartenau utpaa Hausten att same Aaret, syr
aa faa meg ein Hjelpepening De hugser meg
nok, Fru Thorbeck·« fraa den Gongen.
Ziba tok vael imot meg denne Venda, bitalte
meg utan Kvink og Krpkjing 200 Gylden, ja bad
meg sjolv um aa koma attum, so ofta eg tottest
trengja paa det. Eg undrast paa detta den Goii-
gen; men no skvnar eg det. Han var veel alt daa
fast i den Tanken, at han vilde selja og roma.
Eit Par Maanar etter kom det ut eit Gjet-
ord um, at eit stort Amerikaskip hadde brunnet upp
midt paa opne Havet, og at dei meste Folki um-
bord var gjengne til ved den Ulukka. Alle Blad
var fulle av Skildringar og Forteljingar um detta
agjelege Hendet·’ Tilstut kom Lista hver dei, som
hadde sett til, og dei, som hadde bergat seg. Me
heldt oss den Gongen i ein liten By sudpaa, og
der sekk eg daa i eit Vertshiis sjaa denne Lista·
Og so rett som det er, so finn eg, millom dei,
som var tilsette, Namnet ,,Ferdinand Thorbeck or
Ungarn.«
Eg vilde lagt avstad med det same og hoyrt
etter, um denne Thorbecken var den same som eg
kjende. Men so vart eg sjuk, og daa eg kom upp
att, var eg so snaud fyr Pengar, at eg ikkje kunde
tenkja paa slik ei Langferd. No er eg komen, og
høyrer daa, at Alt er som eg tenkte. Ziba er
stroken sin Veg baade fraa Dykk og Garden· Eg
tenkte daa, De kunde lika aa faa vita, kor det hev
vortet av honom. Bladet, som detta stend i, hev
eg med meg.«
Vl·
Det er ikkje sorteljande, kor forsælte og for-
stakkte dei vart. av aa hayra denne Sogn. Kugler
skjende og bannad, og Kona var so harm, ho oisste
ikkje dei verste Fantord ho vilde gjeva den fyrre
Maagen sin. Maria sat reint mælelaus. Men
daa det kom til Mordet, vilde ho mest siga ned;
ho gjpymde Andlitet sitt burt av Sorg og Skam.
TilslUt, daa Kritscha fortalde um Amerikaskipet,
reis ho upp, bleik som eit Lik. ,,Skrcemelegt!«
sagde ho, ,,aa falla soleids i Guds Hendert«
Ho gjekk ut og upp paa Kammerset sitt, og
gret og bad i si tunge Naad. Daa ho kom ned att,
vilde Kritscha just ganga· Dei gamle hadde fag-
nathonom med baade Mat og Drikka, og ei Gaava
hadde han og fenget, so stor som dei kunde gjeva.
s j-
Sliildringar fraa Ikalia.
(Ved Kristofer Janson).
v.
Ei Fotferd i Albaucrbcrgom.
(Framhald).
Tivoli.
» Me fekk Undamun, og soleids kunde me daa
sttja i Ro og Fred med vaart Vin paa Pergolaen
(Altan) i den kyrre Kvelden og sjaa paa det un-
derfagre Nemivatnet og Strenderna kringum Remi-
vatnet er eit gamalt Krater.4) Disyre ligg det
nediein Grytebotn med svarte, stupbratte Steinveg-
gjer kringum. Men uppfyre Steinveggjom halla
grøne, fraudige Lider ned motVatnet, og Knausar
og Knattar og Holvegjer med Skoginimillom, sting
seg sram, kvar du ser, so det er nokot med det mest
maalande egheve skodat. Dei kann gjerna kalla
Nemivatnet Perlai Albanerbergom. Paa eine Sida
av Vatnet, som inkje er stort, ligg daa Byen Nemi
uppetter Fjellhallet, paa den andre ligg Genzano.
Me sat og song her stille Kvelden, og dei hoge
Cyprestre, som heldt Vakt utanfyre, lydde til dei
underlege Tonarne·
A) Skorsteinsholet til eit eldsprutande Bcrg.
" og lurvutte·
Sengerumet i Nemi var hyggelegt. Randt
ikring paa Veggjom hekk det Madonnabilcete med-
Rosor under, og Jesus paa Krossen og myket annat
katolskt, fromt Stel Sengi var so høg og mett
med ruvande Sengeklcede, at ein laut stiga upp aa
Sengestolpen og so bisksa nppi; men var ein fyrst
uppi komen, sov ein baade godt og vel. Snilde,
hyggelege Folk· var her og. Morgonen etter var
det stinn, kald Skodda, men so klaarnad det, daa
det leid ut paa Dagen, og me kom til Genzano i
Solskin. Genzano — det heve alt nokot lokkande i
Namnet —— og so er det her, dei halda Blonifest,
daa Gatorna er straadde·med dei fagraste Blomar
som ein utsaumad Duk; ein kann lesa um det i
,,Jmprovisatoren« av H. C. Andersen. Og Danse-
diktaren Bournonville heve sett upp ein Danseleik,
der og alt er som i Paradis her i Genzano. Ja-
visst var det skaplege Blomar her var! Det laag
etter Gatorna baade av Folk og Dyr, og strakst
me kom dit, laut me halda syre Naserna og renna
gjenom Smette og Smog, til me kom burt paa eit
Torg, der me kunde pusta, Aldri heve eg setufjelg-
are Hol enn her i Genzano· Og so klengja Tig-
garungar seg paa ein og gaula, kvar ein fer,skitne
Det er som Kleggarne um Sumaren.
Merkelegt er det, at den gamle latinske Diktaren
Juvenal segjer, at Genzano er utropt syre Tig-
garom sine.— So er detta gjenget i Arv soleides
fraa Foreldre til Born gjenom mange hundrad Aar,
og um Juveiial stod upp or si Grav og kom til
Genzano, vilde han visst inkje sjaa stor Skil den
Dag i Dag. Men Andersen ser no paa alt her
i Jtalia med Jmprovisatoraugo· Han ser og paa
Nemivatnet ein stor Ørn slaa ned i ein Fisk, og
so var Fisken so stor og sterkmaavita, at han drog
Ørnen til Votnar, so Vengjorna knakk· Ja dei
Diktararne, dei Diktararne! dei kann ljuga godt.
Tvo Ting var daa sramifraa her i Genzano: her
var godt Vin og væne Kvende.
Fraa Genzano bar det stad til Arriceia og
Albano, som berre liggja ein liten Mole fraa kvar-
andre. Paa sem Minutt kann ein vera i Albano,
naar ein er i Arriceia· JArriccia skulde eg gjerna
bu ein Sumar. Eit makalaust Vidsyn yver Kam-
pagnen hadde ein, og so var der ein stor Hage tett
med Byen med fraudig Grasvokster" og lauvtunge
Tre, der ein kunde sinna Skugge under Solsteiken.
JAlbano ·er alt meir europalikt. Der er store
Hotellar mette med Framandfolk. Mange Storfolk
baade fraa Jnnlandet og Utlandet bu her um Su-
maren. Her var det Kolera herjad so sorsælande,
daa denne leide Gjesten sidst var paa desse Kan-
tar. .Folk vardt reint vitlause. Dei drog gjen-
nom Gatorna med Knivar og Mykgreip og dreio
alle attende, som kom fraa Rom. Dei foor og
flaug og skreik i Gatorna, dei drakk og spilad Kort
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
