Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Pris fyr Fjordnngaaret:
Kr.s1,10 (= ZZ ß) med
- Porto og alt. Betaling
fyreaat.
E124·
edraheimen.
Eit Blad aat det norslie Folket. !
—HLZ«Æ
Laurdag den 23de Marte.
,,— Men eg tenkjer dei tarv ikkje syta,
me skal’ koma; um ikkje so braadtl«
Lysingar kostar 10 Øre’
(3 ß) Petitlina, og daa
etter Maaten syr større
Bokstavar.
sReligiose Tilstand.
" " (Brevsending sraa Søndhordland.)
Det er- sjeldan Avisskrivarar sktiv um den
religiøse Sida «av Folkelivet. Det treffer gjerna,
at dei tykkjest hava sin gode Grunn fyr det, um
enn Skaldarne vaare segjer, at vaare aandelege
Lyte i det sHeile hev si Rot i vaart Trudoms-Liv.
Er det sannt-, kvisyr skulde Ein daa ikkje skriva og
fortelja um det? — Sannt nok: kann Ein ikkje
annat enn( skjenda paa einannan syr det at »Gin
,,drep all Utvikling smed sin Pietism»e«« elder at
Ein »undergrev Kyrkja med sin Grundtvigianisme«
o. s. sr.,- ja daa kann «Ein- likso godt tigja still;
Eier gagnar ingen ·a·nnan enn sin Motstandar med
det. Men«kunde··7Einsannt og greidt skildra Dru-
doinslioet "hja’a :Fo—lket, s·«slik ssomx ·d«et er og syner
s.eg,t-so skulde det-visst ikkje mindre!ie’"kiin· andre Skil-
dringar gagna den som lesssdsetxosgttdertil Folk av
ymse·«sAand—s-stemnur. —s·LGg·L vildkkherk prøva med
slik ei Skildring sosgodt Leg kann-· Ekli-
s–·C-«Eg·skjeltstÆ
naar dei m-einer, at den religiøse Tenkjemaaten
maa leggjast til Grunn syr all aandeleg Uppfost-
ring; hev Gin ikkje si Sak med Vaarherre greidd,
so hev Ein litet GagnIog· Gleda av alt annat·
Ein vil, kannhenda, aldrisverta sannt upplyst dess-
meir; det er Kristus, som er det rette Heimsetis
Ljosx ei gudlaus Upplysning er eit aandelegt Lik;
den kristne Trui er Sjæli’i Upplysningi. Difyre
kann det aldri verta eit friskt Folkesliv, der den
religiøse Tenkjemaaten er ufrisk og uklaar· Detta
vilde eg minna Lesaren um fyr aa sleppa all Mis-
tyding»
Her i Søndhordland er Aalmugen helst mykje
trudomslyndt· Eg meiner det er ikkje for mykje
sagt, um Ein segjer,’ at dei religiøse Fyremaal
stend som det Fyrste av alt det Gin heo aa taka
vare. Detta tykkjest eg sjaa av fleire Ting. Folk
kjem t. D. sjeldan so aalmennt til andre Møte
som til dei gudelege, —aa segja, naar det er Von
til, at Moti gjeng i den Aand og Leid, som Folk
likar· Jnkje veit eg, kvaslag Fyremaal Ein kunde
beda um Pengehjelp til, som aalmenn Mann skulde
vera so viljug til aa osra til som f. Ex. til dei
ymse Missionar. Vil Gin spyrja um Bøker og
slikt, so vil Ein sinna, at det hjaa dei fleste er
litet annat enn gudelege Ting, som vert lesne
Ja det er paa mange Ting Ein kann merka, at
Aglmugen hev Agt fyr Trudomen. Sekter er her
litet og inkje av; Alle dyrker Gud paa ein Maate.
Og dei sgjer detta ved aa ganga til Kyrkja jamt
kvar Sundag, ganga til Alters eit Par Gonger
um Aaret og hellest passa paa alt som til høyrer·
Den gamle Husandakten er nok mykje avlagd.
J den Stad hev dei sine .,Samlin"gar," sume Sta-
der kvar einaste Sundag, naar det ikkje- er Preik
med den Kyrkja Ein soknar til, ja oftare med,
naar det tresfer Vekkjelses-Turar. J Samlingarne
gjengdetsrett skipelegt til. Det er ein gamall
Skikk, at dei Eldste av dei ,,Vakte« styrer Sam-
lingarne, og»k det "er—sjeldan, at nokon trengjer seg
inn i deira Yrkje. Der vert leset og songet det
som Dagen tilhøyrer; tvo og tri held Bøn, og
ein hell tvo;–snakkar med Folket um det som ligg
· Ens-Isen - anskue-A A
dei paa Hjarta. Jnn imillom syng dei eit og
annatVerset. Soleids kann det stundom vera rett
uppbyggjelegts ·
At me her skulde vera frie syr ,,Autoritets-
tru« vilde vera for mykje sagt; men det skal Ein
sleppa aa ha’ paa oss, at me sorgudar Prestarne
vaare. Det synest ofta vera alt annat enn til
Gagn fyr ei Sak, at ho hev Presten fyr seg.
Skal Ein vinna Autoritet i gudelege Ting, so
maa Ein vera ,,vakt Haugianer,« elder som Gin
sjølv gjerna vil heita: »Troanes« hell ,,Aandele’.«
Og det er just ikkje helst ibland Prestarne, at Ein
ventar aa sinna det Slag Folk. Gg veit ikkje meir
hell ein Prest av dei, Søndhordlendingen hev lært
aa kjenna, som av Mengdi er haldens fyr ,,aande-
leg Manm« og det er Lars Oftedal i St·avanger.
Naar Folk kjem i Uro syr si Sælebotssak,
gjeng dei jamnast til ein eldre Vakt og spyr seg
tilraads, —- men sjeldan til Presten, utan Gin vil
hava Sakramentet. Er Gin sg- heppen. at Ein raa-
» karpaa d,s«j»..»hes»te»Ha-ugianmärne« til aa raadføra
sZg med, so er Gin endaa ikkje verst faren; her er
ein og annan av dei, som er verkeleg øvde Tra-
Kjempur, sovorne, som Tid etter Tid hev fenget
Sanden burtgraven under Vygningen sin, so dei
paa Resten hev funnet stød Grunn. Sovorne Folk
hev ofta herlege Luter aa bera stam or sittHjarta.
Det vantar ikkje paa det, at slike Trukjempur kann
verta namngjetne Menn; men daa dei er vaksne
iiraa Hopen, er det ofta so, at Hopen skynar dei
ikkje, og disyr vert dei gjerna sist søkte· Og det
maa Gin ikkje undrast paa; i ei syndig Verd kann
slikt bera mykje naturlegt til. Er det Ein, som er
eit Ljos, so er det altid nok av dei, som vil skyg-
gja syr Ljoset, so det skal skarpt Syn til fyr aa
sjaa det rett. Men den mindre »ljose gjeng fri
syr slikt, og sjølv vil han gjerna vita aa haldaseg
stam; Raaskapen hev det Laget, at han gjerna vil
sitja i Høgsætet aa gjera seg breid og vigtig; tome
Hus stend helst opne, segjer Ordtøket. Verdi er
slik. Detta maa Læsaren hugsa paa, dersokn han
skulde koma til aa sinna sume sers myrke Drag i »
mi Skildring.
Hauge sjølv, og sume av deiHaugianarar, som
no liver og, reknar eg fyr ,,øvdeKjempur-«, sovorne,
som med sin Kjærlei—k viser at dei hev ei kristeleg
Tru· Men i vaare Dagar hev Haugianismen
vortet til »Folkeaand«, imindsto her hitte; han hev
ikkje berre sine Profetar og sine sanne Læresveinar,
men han hev og sitt ,,Masse-Anhang«’ taa altslag
’ Folk, som dyrket og gjøler syr honom, av di dei
trur det ,,skal so vera«. Naar det er komet dit
med ein Lærdom, so maa Gin ikkje venta, at han
kann halda seg lengje frisk-
J vaar Tid er den Aanden, som jamt raar
hjaa Haugianararne, i djupaste Grunnen ein Træl-
doms Aand, og Heilagdomen ein Gjernings-heilag-
dom. Med aa preika um Daude og Dom vil dei
,,vekkja« Folk. J Vekkjelsen skjer den nye Fødsla·
Den Talen um Nyspdsla i Daapen mæter Einikkje
paa. Dei Kjenslur og Ynskje, som Gin hev i Bek-
kjelsen, set dei stor Pris paa. Deikallar det ,,den
syrste cherlegheiti.« Den gjeld det aa friska upp
att so tidt Ein kann. Dermed preikar dei jamt
og samt um Dauden og Domen og um kor naad-
synt det er aa vaka og beda. Naar Nyvekktekjem
og spyr seg tilraads, kvat dei skal gjera fyr aa
verta scele, so seer dei ikkje.detSvaret, at dei skal
tru paa den trieinige Gud, slik som Ein segjer i
Artiklarne; og ikkje vert det peikat paa Budi held-
At Ein maa skiljast med det Laget Ein styrr hev
havt og slaa .Lag med dei Vekkte er so sjølvsagt,
at det vert gjerna ikkje nemnt. Det Ein jamnaste
seer høyra,» er: ,,takka Gud, for han hev vekkt ein
Lengt hjaa degl du maa vaka og bed-a, at du ikkje
skal falla tilbakers igjen-( Osta vert det daa sva-
rat: »Det er nett det eg er so rædd, at eg kann
salla tilbakers.«—« Men daa fter ein mest alltid den
Raad: »Du maa openbara deg." (,,Openbara seg« o:
halda Bøner o. s. fr. i Samlingarne.) Vanjelja,
Naademidlarne o. d. l. kjenner Ein væl, men ·det
synest som Ein skulde ikkje sjaa seg stort Gagn i
dei; det er Vekkjingi, Umvendelsen, Forsagelsen, og
Andag-tsøvingarne,s· som Gin synest setja mest··Pris
paa. Bibelen vert litet lesen; naar han vertlesen,
.so-er der altid–Spursmaalc sum ei- —,-,aa«ndel«e"g—« sitt-·
leggjing· » · (Meir.)
Ham-Atlask Dykcskidi i Auftad-Kykkjcc.·
(Ved Johannes Skar.)
Det er Segner til, at Aslak skal vera sødd
paa Frøysnes i Sandnes Sokn i Bygland. Med’
han var Smaagut, vard han innteken i Drivslid-
fjellet paa Auitheidi millom Telemork og Sætisdal.
Jngen visste, kor han var. Han voks her meir i
sjau Vikor, enn han fyrr hadde gjort i sjau Aar.
Han vard ein utisraa Vaae; Rysen raadde inkje
med han lenger, og bad so smaatt og vænt, at han
vilde taka derifraa· Aslak gjorde so. — Med Ve-
gen millom Drivslid-fjellet og Austad er det ei Myr;
ho kallast Surtemth Paa hi Led av Surtemyr
ligg det ein stor Stein; det er mange Hestelass i
han. Fraa fyrste Upphavet laag han inkje der:
han laag paa Heidestad-Kleivi. Daa Aslak var
komen so langt paa Heimvegen, tok han Steinen
og skaut han yver Myri. Paa Kleioi ligg Vegen
yver eit Slatberg; det synest enno ei For elder
eit Fotfar etter Aslak i Verget. Han gjekk beint
utfyre Flogfjellet med Austad-Kyrkja; men han gaade
seg og slog Neven so sterkt i Bergeveggen, at han
vard hangande· Gripetsynestenno. — Aslakvard
gift til ein Gard i Austad, som heiter Ækra; denne
Garden ligg eit godt Skotmaal fraa Kyrkja.
Eingong drap Aslak ein Mana; han vard
dømd livlaus. Daa Folk samnad seg og elte han,
rymde han av upp i Kyrkjetornet. Dei gjorde Ma11n-
gard kring um Kyrkja. Aslak synte dei, at han
hadde med seg Staalbogjen sin; han radde Brunns-
raata paa Ækronn’ med tri Piler. ,,Heve du ssleir
Piler?« ropad dei til han. ,,Eg heve etter ei til
kvar av dykker«, soarad han. Daa foor dei-heimatt "
kvar til seg; men Aslak vaagad seg inkje ned or
Tør-net Med han set der-, krotad han ut tvau
Dyreskid, som vard uppsette, ei paa kvar Led av
Songhusdyri i Kyrkja· ,,Dei stod der, alt til eg
var ein vaksen Mana,« segjer ein gamall S«æbygg.
»Dei var so vcent utkrotad og maalad,’ at det var
eit Under aa sjaa. Det er ingen, somkann gjera
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
